1. Những
thuật căn bản để dẫn đạo
người
2. Sáu cách
gây thiện cảm
3. Mười
hai cách dẫn dụ người khác cho họ nghĩ
như ḿnh
4. Phần
III - b
5. Chín cách
sửa tính người mà không làm cho họ
giận dữ, phật ư
6. Phần
V
7. Bảy
lời khuyên để tăng hạnh phúc trong gia
đ́nh
Muốn lấy mật đừng phá
tổ ong
|
Ngày 7 tháng 5 năm 1931, mười ngàn người
ở châu thành Nữu Ước (New York)
được mục kích một cuộc săn
người sôi nổi chưa từng
thấy. Một trăm năm mươi lính
công an bao vây một căn phố để
bắt tên y cũng mang hai cây súng sáu trong ḿnh.
Họ leo lên mái nhà chung quanh, dùng hơi cay và
trong hơn một tiếng đồng hồ,
cả một khu mỹ lệ nhất của
Nữu Ước vang lên tiếng súng và
tiếng 'lạch tạch' của liên thinh.
Crowley núp sau chiếc ghế đệm bông,
bắn lại lính không ngừng.
Khi bắt được y rồi, viên giám
đốc công an tuyên bố: "Nó vào
hạng tội nhân nguy hiểm nhất. Nó
muốn giết người là giết, không
v́ một lư do ǵ hết".
Nhưng c̣n chính tội nhân, Crowley, y tự xét
y ra sao? Muốn biết, bạn hăy đọc
hàng sau này mà y vừa chống cự với
lính vừa viết để lại cho đời
"Dưới lớp áp này, trái tim ta
đập, chán ngán, nhưng thương người,
không muốn làm hại một ai hết'".
Không muốn làm hại ai hết!Vậy mà trước
đó mấy ngày, khi một người lính
công an lại gần y để hỏi y
giấy phép lái xe hơi, th́ y xả ngay
một loạt súng, giết người đó
tức th́. Một kẻ sát nhân không gớm
máu như vậy mà c̣n tự khoe: 'Trái tim
thương người, không muốn làm
hại một ai hết!".
Trước khi lên ngồi ghế điện
để chịu tử h́nh tại khám Sing
Sing, y c̣n than: 'Tôi chỉ tự vệ mà người
ta xử tôi như vậy đó'.
Nghĩa là trong thâm tâm y, y nhất định
không chịu nhận y có tội.
Bạn sẽ nói: 'Th́ chỉ có nó nghĩ
thế, chứ c̣n ai lạ đời như
vậy nữa'.
Không đâu, thưa bạn: kẻ thù số
một của nước Mỹ. Al Capone, tên
đầu đảng ăn cướp đă
làm cho châu thành Chicago kinh khủng, cũng nói:
'Ta đă dùng những năm tươi
đẹp nhất trong đời ta để
mua vui cho thiên hạ, vậy mà phần thưởng
chỉ là bị chửi và bị săn
bắn như con thú dữ'.
Mà cả Dutch Schultz, một trong những tên cướp
lợi hại nhất ở Nữu Ước
cũng tuyên bố với một kư giả
rằng y là ân nhân của thiên hạ.
Viên Giám đốc khám Sing Sing, ông Lawes,
viết 'ở Sing Sing, những tội nhân
đều tự cho họ cũng có tâm
trạng thong thường khác đời chi
hết. Cũng lư luận, giảng giải,
tại sao chúng bị bắt buộc phải
cạy tủ sắt hoặc bóp c̣... và
tuyến bố rằng bỏ tù chúng thật
là bất công'.
Nếu ba tên cướp đó và bọn
khốn nạn đương nằm trong khám,
tự cho ḿnh vô tội như vậy th́
những người mà chúng ta gặp mỗi
ngày, ở ngoài đường, cả các
bạn nữa, cả tôi nữa, chúng ta ra
sao?
Cho nên ông John Wannamaker, một thương gia
lớn, có lần đă tự thú: 'Từ 30
năm nay, tôi đă hiểu rằng: sự
chỉ trích chẳng ích lợi ǵ hết'. ÔNg
đă sớm hiểu bài học đó. Riêng
tôi, tôi đă phải phấn đấu trong
một phần ba thế kỷ trước
khi thấy ló ra ánh sáng của chân lư này; 'Dù
người ta có lỗi nặng tới đâu,
th́ trong 100 lần, có tới 99 lần người
ta cũng tự cho là vô tội'.
Chỉ trích là vô ích (nó làm cho kẻ bị
chỉ trích phải chống cự lại và
tự bào chữa) mà c̣n nguy hiểm, oán thù.
Hơn nữa, kẻ ta chỉ trích tự nhiên
sẽ hằn học chỉ trích lại ta, như
ông Tổng trưởng Bộ Nội vụ
Albert Fall, v́ ăn hối lộ 100.000 đ mà
dùng gươm súng đàn áp kẻ bị
ức hiếp, sau vỡ lỡ, bị
ngồi khám, làm cho dư luận toàn quốc
oán hờn Chính Phủ, Đảng Cộng Hoà
suưt đổ, Tổng thống Harding bị
giày ṿ lo lắng đến đỗi ít năm
sau th́ chết. Vậy mà khi người trách
y đă lợi dụng ḷng tin cậy nhảy
chồm chồm lên, khóc lướt mướt,
vặn tay bứt dứt, rủa đời,
la lớn: 'Không! không! Chồng tôi không
phản ai hết. Cả một toà nhà đầy
vàng cũng không quyến rũ được
chồng tôi. Chông tôi đă bị người
ta phản.
Tâm trạng con người là như vậy
đó. Kẻ làm quấy oán trách đủ
mọi người, mà chẳng bao giờ oán
trách ḿnh cả. Bạn cũng như vậy
mà tôi cũng như vậy. Cho nên từ nay,
mỗi lần muốn chỉ trích ai, ta nên
nhớ tới hai tướng cướp
Capone và Crowley, tới lời chỉ trích ta
thốt ra, cũng như con chim bồ câu, bao
giờ nó cũng trở về chỗ cũ.
Kẻ bị ta chỉ trích sẽ t́m thấy
hết lư luận để tự hào
chữa và trở lại buộc tội ta.'
V́ hiểu vậy nên ông Abraham Lincoln đă
để lại cái danh là có tài dẫn
đạo quần chúng bực nhất trong
lịch sử loài người. Hồi
thiếu thời ông nhiệt liệt chỉ
trích bất cứ ai, thậm chí tới
viết những thơ phúng thích để
chế diễu người ta rồi đem
liệng cùng đường cho thiên hạ
đọc cười chơi. Một lần
cũng v́ thói quen đó, suưt gây nên một
cuộc đấu gươm. Từ đó
chẳng những ông không dung dễ dăi
với mọi người. Châm ngôn của ông
là: 'Đừng xét người, nếu ta không
muốn người xét lại ta'.
Trong thời Nam Bắc chiến tranh, một
lần bại quân phương Nam, ban đêm
chạy tới một sông, v́ mưa băo mà nước
dâng cao không thể nào qua nổi. Ông đánh
dây thép, rồi muốn chắc chắn hơn,
lại sai người phương Bắc
bảo phải lập tức tấn công quân
phương Bắc bảo phải lập
tức tấn công quân phương Nam do tướng
Lee cầm đầu. Nhưng Meade v́ ngần
ngừ trễ năi đă làm ngược
hẳn hiệu lệnh ông và để quân
phương Nam thừa dịp mực nước
xuống, qua sông mà thoát được,
lỡ mất cơ hội độc
nhất, v́ chỉ một trận đó có
thể chấm dứt cuộc Nam Bắc tương
tàn...
Ông Lincoln giận lắm, la: 'Trời cao
đất dày, như vậy nghĩa là ǵ?'
Rồi ông than với con rằng: 'Quân địch
đă ở trong tay ta mà lại để cho
nó thoát! Trong t́nh thế đó bất cứ
ai cầm quân cũng có thể đánh
bại tướng Lee. mà nếu cha có
mặt tại đó, chắc chắn cha đă
thắng trận rồi! ' Đoạn ông
hậm hực viết bức thư này:
Đại tướng thân mến,
Tôi không tin rằng nhận chân được
sự đại tướng Lee trốn thoát
tai hại là dường nào! Quân đội
y trong tay ta, và v́ y đă bại nhiều phen,
nếu đánh ngay lúc đó th́ chỉ có
một trận là chiến tranh đă kết
liễu. Nay th́ nó sẽ kéo dài ra không
biết đến bao giờ. Thứ hai trước,
ông đă không thắng nồi Lee, bây giờ
y đă qua sông, mà lực lượng của
ông chỉ có thể bằng hai phần ba hôm
đó th́ làm sao thẳng nồi được
y nữa?
.... Dịp may ngàn năm có một thuở
của ông đă qua rồi và không ai thấy
nổi nỗi buồn của tôi!
Nhưng bức thư đó, bức thư trách
nhẹ nhàng có vậy, ông viết rồi mà
không gởi. Sau khi ông chết, người ta
t́m thấy trong tủ của ông.
Vậy có lẽ ông đă tự nghĩ: 'Hăy
khoan, đợi một chút... đừng
hấp tấp. Ta ngồi yên ổn trong toà
Bạch Cung này mà ra lệnh th́ thật
dễ. Nhưng nếu ta đă có tuần nay,
ta đă thấy máu chảy, đă nghe
tiếng rên la của binh lính bị thương,
hoặc hấp hối, th́ có lẽ ta cũng
không hăng hái tấn công kẻ địch
lắm. Vả lại, nếu ta có tính
rụt rè của Meade th́ ta cũng đă hành
động y như ông ta. Thôi, việc đă
vậy rồi, nói cũng vô ích. Gởi
bức thư này đi, dù ta có hả
giận chút đỉnh, nhưng Meade sẽ trách
lại ta, sinh ra bất hoà, oán giận,
mất ḷng tự tín của ông ta đi, và
biết đâu ông chẳng từ chức
nữa'.
Là v́ ông đă kinh nghiệm rằng những
lời nghiêm trách không có một ích lợi nào
cả.
Ông Theodore Roosevelt kể lại rằng
hồi ông c̣n làm Tổng thống, mỗi
lần gặp điều khó xử, thường
ngả lưng vào ghế nh́n lên tấm h́nh
của Lincoln treo trên tường và tự
hỏi: ' Lincoln ở địa vụ ḿnh,
sẽ xử trí ra sao? Giải quyết ra sao?'.
Chúng ta cũng vậy, lần sau có muốn 'xài'
ai, hăy rút tấm giấy 5 mỹ kim ở
trong túi ra mà ngắm h́nh Lincoln trên đó
rồi tự hỏi: 'ở vào địa
vị ta, Lincoln xử trí ra sao?' và muốn
sửa đổi người, ta hăy sửa
đổi ta trước đă. Như
vậy có lợi hơn và ... ít nguy hiểm hơn.
Khổng Tử nói: 'Khi bực cửa nhà ta
dơ th́ đừng chê nóc nhà bên sao đầy
tuyết'.
Hồi nhỏ tôi tự phụ lắm.
Một lần nhận được một
bức thư có thêm mấy chữ này: 'Thư
này đọc cho người ta viết, mà không
coi lại'. Tôi thích hàng chữ đó
lắm v́ tôi thấy nó cho ta cái vẻ quan
trọng và bề bộn công việc. Rồi
một hôm, muốn lên mặt với một
tiểu thuyết gia, tôi viết thư cho ông
ta và cũng thêm hàng chữ ấy. Tiểu
thuyết gia đó gởi trả lại
một bức thư và thêm vào: 'Chỉ có
sự ngu xuẩn của ông mới ví
được với sự thô lỗ
của ông thôi'.
Nói cho đúng, tôi đă vô lễ và
những lời chỉ trích đó không
phải là không xứng đáng. Nhưng v́ tôi
chỉ là một thằng người nên tôi
thấy nhục lắm và thầm oán tiểu
thuyết gia đó đến nỗi mười
năm sau, khi hay tin ông ta chết, tôi đă
chẳng tiếc một người có tài mà
chỉ nhớ tới sự ông đă làm thương
tổn ḷng tự ái của tôi.
Vậy bạn muốn người ta oán
tới chết, th́ hăy dùng những lời
chỉ trích cay độc. C̣n không th́ nên
nhớ rằng, loài người không phải
luôn luôn có lư trí đâu. Họ hành động,
suy nghĩ theo t́nh cảm, thành kiến, ḷng
một mỗi lửa, mà ḷng kiêu căng
của con người ta một kho thuốc súng,
gặp nhau tất bùng nổ, gieo tai hại vô
cùng.
Bengamin Fraklin hồi nhỏ vụng xử bao
nhiêu th́ sau này lại giỏi về
được bổ làm sứ thần Hoa
Kỳ tại Pháp. Bí quyết của sự
thành công đí là không bao giờ chỉ trích
ai hết và chỉ thành thực ca tụng và
tự chủ mạnh mẽ mới được.
Carley nói: 'Muốn xét độ lượng
của ai chỉ cần xem cách xử sự
của người đó với kẻ dưới'.
Vậy đáng lẽ buộc tội, chỉ
trích ai th́ ta phải ráng hiểu họ, t́m
nguyên nhân những hành vi của họ. Đó
là nguồn gốc của cảm t́nh, khoan
dung và hoà hảo.
Đức Thượng đế kia mà c̣n
đợi khi người ta chết rồi
mới xét công và tội. Tại sao người
phàm như chúng ta lại nghiêm khắc hơn
Ngài?.
|
Một bí quyết quan trọng trong phép
xử thế
|
Muốn dẫn dụ ai làm một
việc ǵ theo ư ta, chỉ có cách là làm cho người
ấy phát khởi cái ư muốn làm việc
đó.
Xin các bạn nhỡ kỹ điều
ấy.
Xin các bạn nhớ rằng không có một cách
thứ hai nào nữa.
Đă đành, bạn có thể chĩa súng sáu
vào bụng một người qua đường
mà bắt người đó phải cởi
đồng hồ ra đưa cho bạn.
Bạn cũng có thể bắt một người
làm công phải chăm chỉ làm việc cho
tới khi bạn quay lưng đi, bằng cách
dọa tống cổ hắn ra cửa.
Cầm chiếc roi mây, bạn có thể
bắt con nít vâng lời được. Nhưng
những cách tàn bạo đó có những
phản động tai hại lắm. Muốn
cảm động ai và dẫn dụ người
đó tới hành động, chỉ có
một cách là người ta muốn ǵ, cho người
ta cái đó.
Mà chúng ta muốn những ǵ? ít lắm, nhưng
khi chúng ta đă muốn th́ chúng ta nằng
nặc đ̣i cho kỳ được.
Những cái chúng ta muốn là:
1- Sức khỏe và sanh mạng
2- Ăn
3- Ngủ
4- Tiền của
5- Để tiếng lại đời sau
6- Thỏa nhục dục
7- Con cái chúng ta được mọi sự
đầy đủ
8- Được người khác coi ta là quan
trọng.
Freud, nhà bác học Đức trứ danh
về bệnh thần kinh nói rằng hai
thị dục căn bản của nhân
loại là t́nh dục và thị dục
huyễn ngă.
Triết gia John Dewey nói: thị hiếu
mạnh nhất của nhân loại là thị
dục huyễn ngă. Xin các bạn nhớ
kỹ câu: 'Thị dục huyễn ngă'.
Nghĩa nó vô cùng và bạn sẽ thường
gặp nó trong cuốn sách này.
Bảy thị dục khác đều dễ
thỏa măn, duy có thị dục đó ít khi
được thỏa lắm, tuy nó cũng
khẩn cấp như ăn và ngủ.
Abraham Lincoln nói: 'Ai cũng muốn được
người ta khen ḿnh'. Chúng ta đều khát
những lời khen chân thành mà than ôi! ít khi
người ta cho ta cái đó."
Những kẻ nào đă học được
cái bí quyết làm thỏa măn ḷng đói khát
lời khen đó, nó tuy kín đáo mà giày ṿ
người ta, đâm rễ trong ḷng người
ta, th́ kẻ ấy 'nắm được
mọi người trong tay ḿnh' và được
mọi người tôn trọng, sùng bái, nghe
lời, 'khi chết đi, kẻ đào
huyệt chôn người đó cũng
phải khóc người đó nữa'.
Loài vật không có dục vọng ấy. Nghiêm
quân của tôi khéo nuôi heo và ḅ, kỳ đấu
xảo canh nông nào ông cũng được
giải thưởng. ở nhà, ông ghim
hết thảy những bằng cấp đó
lên trên một tấm lụa trắng, khách
khứa lại, ông mở ra khoe. Những con
heo thản nhiên đối với những
giải thưởng đó cho ông cái cảm
tưởng rằng ông rất quan trọng.
Nếu các bậc tiền nhân không có thị
dục trở nên quan trọng đó, th́ văn
minh không có và chúng ta cũng chỉ như loài
vật thôi.
Nhờ nhu cầu đó mà một thầy
kư quèn, trong một tiệm tạp hóa,
học lực dở dang, mua những sách
luật rách nát, về mải miết học
để rồi trở nên một vĩ nhân:
Lincoln. Các văn hào, thi hào viết
được những cuốn sách bất
hủ, các ông 'vua dầu lửa, xe hơi...
trở nên triệu phú đều nhờ
thị dục đó cả.
Gia đ́nh ít người mà cất ngôi nhà
cực rộng lớn, mua chiếc xe hơi
kiểu mới nhất, sắm bộ đồ
cho hợp thời trang, khoe sự học hành
tấn tới của con ḿnh; cũng đều
do thị dục đó hết. Cũng chỉ
v́ muốn thỏa ḷng ao ước trở nên
một danh nhân, mà biết bao thiếu niên
Mỹ đă thành những tướng cướp
lợi hại, những tay sát nhân không
gớm máu, cho đến nỗi khi chúng
bị bắt rồi th́ đ̣i cho được
đọc ngay những tờ báo để
tiện trong đó người ta tả chúng
như những vị anh hùng. Được
coi h́nh chúng trên mặt báo, bên cạnh h́nh
những danh nhân trên thế giới, chúng quên
cái ghế điện nó đợi chúng.
Muốn biết t́nh h́nh, tư cách một người
ra sao, ta chỉ cần xét người đó
dùng những phương tiện nào để
thỏa măn thị dục huyễn ngă.
Rockefeller thỏa măn nó bằng cách
cất ở Bắc Kinh (Trung Hoa) một nhà thương
tối tân để săn sóc hàng triệu
người nghèo, mà ông chưa từng và
sẽ chẳng bao giờ thấy mặt.
Dillinger thỏa măn nó bằng cách giết người,
ăn cướp các ngân hàng. Bị lính công
an săn bắt, nó trốn vào một
trại ruộng mà tự xưng với người
trong trại: 'Dillinger là ta đây!'. Nó tự
đắc được cái danh là 'kẻ thù'
số một của quần chúng'.
Nhiều vĩ nhân trong thế giới cũng
mắc cái tật tự khoe ḿnh là quan
trọng. George Washington bắt mỗi người
phải xưng tụng ông là: 'Huê Kỳ
Tổng thống Đại nhân'. Kha Luân
Bố đ̣i cho được cái danh là: 'Đề
đốc Đại Tây Dương và Phó vương
ấn Độ'. Catherine, Hoàng
hậu nước Nga, không chịu đọc
những thư mà ngoài không đề: 'Hoàng
đế ngự lâm'. Bà Tổng thống
Lincoln, một hôm, dữ như cọp cái,
quay lại mắng bà Grant giữ dinh Bạch
ốc: 'Sao? Tôi chưa mời mà bà dám
cả gan đối tọa với tôi sao?'.
Các nhà triệu phú của ta sở dĩ
bỏ tiền ra cho Đề đốc
Byrd thám hiểm Nam Cực v́ Đề
đốc hứa sẽ lấy tên của
họ đặt tên cho những ngọn núi
quanh năm tuyết phủ ở miền
ấy. Thi hào Victor Hugo chỉ cầu sao
cho người ta lấy tên ông đặt tên
cho kinh đô nước Pháp. Và thi hào Anh Shakespeare
tuy đă được cả nước Anh
tôn sùng mà c̣n mua tước vị để
thêm danh giá cho gia đ́nh ông. Có kẻ làm
bộ đau, bắt người săn sóc ḿnh,
chiều chuộng ḿnh để được
thấy ḿnh là quan trọng. Như một cô
nọ, hết hy vọng kiếm chồng
được, đương khỏe
mạnh, hóa ra tật nguyền, nằm hoài
ở giường, bắt mẹ già săn sóc
trong mười năm, lên thang xuống thang
để hầu hạ cơm nước. Bà
mẹ kiệt sức, chết. Trong vài
tuần lễ, cô ả ủ rũ, bỗng
một hôm đứng phắt ngay dậy,
trang điểm, rồi... đi lại như
hồi trước.
Đem giải phẫu bộ óc, th́ có
một nửa số người điên cũng
b́nh thường như óc chúng ta. Một
vị bác học trứ danh nhận thấy
rằng phần nhiều những người
đó chỉ muốn t́m, trong tưởng tượng,
sự thỏa măn của ḷng tự phụ mà
hóa điên. Trong đời thực tế,
họ tầm thường bao nhiêu, tự
thấy ḿnh hèn hạ bao nhiêu, th́ trong
thế giới tưởng tượng
của họ, họ càng tự thấy oai
quyền và danh vọng của họ lớn
lao bấy nhiêu. Những kẻ đó sướng
hơn chúng ta nhiều lắm. Họ đă
kiếm được, trong thế giới
thần tiên của họ, cách thỏa măn ḷng
khát khao danh vọng của họ. Họ kư
một tấm chi phiếu một triệu
đồng, hoặc viết một bức thư
tiến dẫn ta với Hoàng đế Ba Tư
rồi vinh hạnh đưa cho ta.
Đă có những người v́ khát khao danh
vọng mà hóa điên như vậy, th́
sự biết khen tài năng của những
người ở chung quanh ta tất phải là
một phép mầu nhiệm vô cùng.
|
Hăy khêu gợi ở người
|
Hăy khêu gợi ở người
cái ư tự muốn làm công việc mà chính
ta đề nghị với họ
Tôi th́ tôi ưa trái cây lắm. Nhưng không
hiểu v́ một lẽ bí mật ǵ, loài cá
không ưa trái cây như tôi mà lại ưa
trùn. V́ vậy khi đi
câu, tôi không nghĩ đến cái tôi thích mà
chỉ nghĩ đến cái mà cá thích thôi.
Tôi không móc trái cây vào lưỡi câu để
nhử chúng, mà móc vào đó một con trùn
hay một con cào cào, rồi đưa đi
đưa lại trước miệng cá và
hỏi nó: 'Cá có thèm không?'.
Tại sao ta không dùng chiến thuật đó
với người? Khi người ta hỏi
ông Thủ tướng David Lloyd-George
(1863-1945) tại sao ông
nắm được quyền hành lâu mà ông
khác th́ bị lật đổ, bị bỏ
rơi, ông đáp: 'Tôi luôn luôn ráng
kiếm mồi hợp với sở thích
của cá'.
Tại sao cứ luôn luôn nói tới cái mà chúng
ta muốn? Thực là vô ích, ngây thơ và vô
lư. Đă đành, cái ǵ ta thích th́ ta để
ư tới luôn, nhưng chỉ có một ḿnh
ta để ư tới nó. V́ những người
khác họ cũng chỉ nghĩ tới cái
họ thích thôi, không cần biết ta thích cái
ǵ.
Cho nên chỉ có mỗi cách dẫn dụ người
khác theo ḿnh là lựa cách nói sao lời yêu
cầu của ḿnh hạp với sở thích
của họ và chỉ cho họ cách đạt
được sở thích đó.
Xin bạn nhớ kỹ điều đó.
Nếu bạn muốn cấm con bạn hút
thuốc chẳng hạn, đừng
thuyết pháp với nó, đừng bảo nó:
'Ba muốn thế này, ba muốn thế khác'.
Trái lại, nên chứng minh cho nó thấy
rằng chất độc trong thuốc làm
hại bộ thần kinh và nếu nó không
bỏ thuốc đi, th́ có lẽ tới
kỳ thi thể thao sau, nó sẽ thua anh em
mất. Phương pháp đó luôn luôn công
hiệu, dù là áp dụng với con nít hay
với ḅ con, với đười ươi.
Một hôm, hai cha con triết gia R.W.Emerson
muốn dụ một con bê vào chuồng. Nhưng
họ mắc phải cái lỗi thông thường
là chỉ nghĩ tới cái họ muốn.
Cho nên cha kéo, con đẩy. Tai hại thay! Con
bê cũng như họ, chỉ nghĩ tới
cái nó muốn thôi; chân nó bám vào đất,
cứng ngắt, không chịu rời đồng
cỏ. Người ở gái thấy t́nh
cảnh đó: chị không biết nghệ
thuật viết sách và viết tùy bút, nhưng
ít nhất trong trường hợp này,
chị cũng có nhiều lưỡng tri hơn
nhà triết học Emerson. Chị như bê
con, đưa ngón tay vào mơm con vật như
mẹ cho con bú, và con vật ngoan ngoăn đi
theo ngón tay chị mà vào chuồng.
Ngay từ hồi sơ sinh, bất kỳ
một hành động ǵ của ta cũng v́
lợi hết. Ta cho một hội thiện
500 quan ư? Có chắc là hoàn toàn không
vị lợi không? Không. Bởi ta cho như
vậy là để được tiếng
hảo tâm, để thỏa ḷng ưu làm
việc nhân, đẹp và cao cả, và để
phước về sau. Và Thánh kinh có nói
rằng: 'Con bố thí tức là cho Cha
vậy'. Hoặc v́ không từ chối
được v́ sợ mắc cỡ... hay v́
muốn làm vui ḷng một bạn thân, một
thân chủ. Dù sao đi nữa th́ cũng có
một điều chắc chắn là ta đă
cho v́ ta muốn thỏa măn một thị
dục - Trong cuốn 'Nghệ thuật dẫn
dụ hành động của loài người'.
Giáo sư Harry A.Overstreet viết: 'Hành động
do những thị dục căn bản
của ta mà phát sanh. Để tặng
những ai muốn dẫn dụ người
khác trong việc làm ăn, trong chính trị cũng
như trong trường học hay gia đ́nh
chỉ có lời khuyên này là hơn cả: Trước
hết, phải gợi trong ḷng người
một ư muốn nhiệt liệt nghe theo ta'.
Làm được như vậy th́ cả
thế giới giúp ta thành công và suốt
đời chẳng bao giờ ta bị
thất bại v́ cô độc.
Andrew Carnegie, hồi nhỏ chỉ được
học có 4 năm, nhưng v́ sớm hiểu
bí quyết đó, nên hồi bắt đầu
kiếm ăn, mỗi giờ công được
có 4 xu, mà tới sau này tính ra ông đă quyên
vào những việc từ thiện tới ba
trăm sáu mươi lăm triệu đồng.
Ông có hai đứa cháu làm cho mẹ lo
lắng nhiều lắm v́ đi học xa mà
không bao giờ viết thư về nhà. Ông có
cách không buộc trả lời mà chúng cũng
trả lời lập tức. Ông viết
một bức thơ ngọt ngào lắm
rồi tái bút: 'Gởi cho mỗi cháu 5đ'.
Nhưng ông làm bộ quên không gởi
tiền. Tức th́ có thư hồi âm
liền, trong đó hai cháu cám ơn 'Chú Andrew
thân mến' và... Và ǵ nữa, chắc các
bạn đă đoán được.
Vậy ngày mai, nếu ta muốn cho ai làm
một việc ǵ, ta hăy thong thả suy nghĩ
và tự hỏi: Làm sao dẫn dụ cho ông
ấy muốn làm việc ḿnh cầu ông
ấy được?
Như vậy khỏi phải chạy lại
nhà người ta để rồi chỉ nói
về dự định của ḿnh, ư
muốn của ḿnh mà luống công vô ích.
Mỗi năm một lần, tôi mướn
một pḥng khiêu vũ tại một khách
sạn lớn ở Nữu Ước để
diễn thuyết.
Có lần tới kỳ diễn thuyết, người
ta th́nh ĺnh cho tôi hay rằng tiến mướn
pḥng tăng lên gấp ba giá cũ. Khi đó
tôi đă quảng cáo, in vé, bán vé, xếp
dọn đâu vào đó rồi. Tất nhiên
là tôi không muốn trả giá đó. Làm sao bây
giờ? Đi kêu ca với người
quản lư khách sạn đó ư? Đem cái
thắc mắc của ḿnh tỏ với người
ta ư?
Ích lợi ǵ đâu? Người đó cũng
như tôi, chỉ quan tâm tới điều
họ muốn thôi. Tôi suy nghĩ và hai ngày
sau tôi lại t́m người đó, và nói:
'Nhận được thư ông, tôi hơi
ngạc nhiên. Nhưng tôi không trách ông đâu.
ở vào địa vị ông, có lẽ tôi cũng
hành động như ông. Bổn phận
của ông quản lư khách sạn này là thâu
cho được nhiều lợi. Nếu ông
không làm như vậy th́ người ta
sẽ mời ông ra và như vậy là đáng
lắm... Nhưng nếu ông quyết giữ cái
giá mới đó th́ xin ông lấy một
mảnh giấy và chúng ta cùng xét xem lợi và
hại ra sao'.
Rồi tôi gạch một gạch dọc chia
tờ giấy ra làm hai, một bên đề
'Lợi' một bên đề 'Hại'.
Trong cột 'Lợi', tôi biên mấy chữ này:
'Pḥng khiêu vũ sẽ trống' và tôi bàn
miệng thêm: 'Như vậy ông có thể
sẽ cho mướn để khiêu vũ hay
hội họp. Lời lắm, v́ khi đó giá
mướn sẽ cao hơn nhiều, phải
không ông? Nếu tôi chiếm pḥng ấy trong
ba tuần, chắc chắn là thiệt cho ông
số lời ấy' - Bây giờ chúng ta xét
tới 'Hại'. Trước hết đáng
lẽ tăng số lợi lên được.
Ông sẽ không thu được một đồng
nào hết, v́ tôi không đủ sức
trả giá ông định, sẽ đi mướn
nơi khác để diễn thuyết.
'Vả lại, c̣n mất cái lợi này
nữa. Tôi diễn thuyết, sẽ có
nhiều thính giả thượng lưu, có
học, giàu có và danh tiếng tới nghe.
Thực là một sự quảng cáo cực
tốt cho ông. Ông cứ bỏ 5.000đ
quảng cáo trên báo, không chắc đă
quyến rũ được một số thính
giả như vậy tới khách sạn ông.
Cái đó cũng đáng kể, phải không,
ông?'.
Vừa nói, tôi vừa viết hai điều
hại đó trong cột 'Hại', rồi
đưa tờ giấy cho ông ta và nói: 'Xin
ông cân nhắc kỹ lưỡng lợi và
hại đi, rồi cho tôi biết ông
quyết định ra sao'.
Hôm sau, tôi nhận được một
bức thư cho hay rằng tiền mướn
đáng lẽ tăng lên 300 phần trăm th́
chỉ tăng lên 50 phần trăm thôi.
Xin các bạn để ư rằng tôi không
hề xin giảm giá nhé. Trong suốt câu
chuyện tôi chỉ nói tới điều mà
ông ta quan tâm tới, tôi chỉ t́m kiếm và
bày tỏ cho ông ta cách đạt được
ư muốn đồ thôi.
Nếu tôi theo sự xúc động tự nhiên
trong ḷng mà chạy tới kiếm ông ta, la lên:
'Cái ǵ lạ lùng vậy? Tự nhiên ông tăng
tiền mướn lên 300 phần trăm khi
ông biết chắc rằng tôi đă
quảng cáo rồi, đă in vé rồi? Ba trăm
phần trăm! Kỳ cục không? Điên
rồi mà! Không khi nào tôi chịu giá đó
đâu!'.
Và chuyện sẽ xảy ra sao? Chắc
chắn là chúng tôi sẽ căi nhau và các
bạn biết căi nhau thường thường
kết quả ra sao. Dù tôi có làm cho ông ta
phải tự nhận rằng ông có lỗi
đi nữa th́ ḷng tự ái của ông cũng
không cho ông chịu thua và chuẩn lời tôi
yêu cầu.
Henry Ford nói: 'Bí quyết của thành công -
nếu có - là biết tự đặt ḿnh và
địa vị người và suy xét
vừa theo lập trường của người
vừa theo lập trường của ḿnh'.
Trong nghệ thuật dùng người, chưa
có lời khuyên nào chí lư bằng lời
đó, cho nên tôi muốn nhắc lại: 'Bí
quyết của thành công là biết tự
đặt ḿnh vào địa vị người
và suy xét vừa theo lập trường
của người vừa theo lập trường
của ḿnh'.
Trong nghệ thuật dùng người, chưa
có lời khuyên nào chí lư bằng lời
đó, cho nên tôi muốn nhắc lại: 'Bí
quyết của thành công là biết tự
đặt ḿnh vào địa vị người
và suy xét vừa theo lập trường
của người, vừa theo lập trường
của ḿnh'. Chân lư đó giản dị minh
bạch làm sao! Đáng lẽ ai cũng
phải biết ngay chứ. Thế mà trong
một trăm người, th́ có tới chín
mươi người không biết đến,
trong chín mươi chín trường hợp.
Bạn muốn có một thí dụ ư? Th́
ngày mai tới sở, bạn cứ xem xét
những thư bạn nhận được,
sẽ thấy sự thiếu lương tri
đó. Đây là một bức thư chép
nguyên văn, nói cho đúng hơn, là một
tờ châu tri, của ông giám đốc
một hăng quan trọng chuyên môn quảng cáo
bằng vô tuyến điện, gởi cho
mỗi ông quản lư những sở vô
tuyến điện trong nước.
(Những hàng chữ trong dấu ngoặc
đơn là cảm tưởng của tôi
trong khi đọc).
Gởi ông John Blank ở Blandville (Indiana)
Ông Blank thân mến,
'Công ty Megavox chúng tôi muốn giữ vững
ưu thế vẫn có từ trước
tới nay trong địa hạt quảng cáo
bằng vô tuyến điện.
(Tôi không cần biết điều ông
muốn. Tôi đương lo lắng việc
của tôi đây. Nhà Ngân hàng không chịu
cho tôi cố nhà của tôi thêm một
hạn nữa... Sâu ăn hết bông hồng
của tôi... hôm qua chứng khoán xuống giá...
tôi lỡ xe điện sáng nay... chiều qua
người ta không mời tôi dự
tiệc... lương y bảo tôi động
mạch, bị bệnh thần kinh viêm. Tôi
đường quạn đây th́ đọc
nhằm bức thư của một kẻ
tự thị chỉ nói đến vinh dự
của y, ư muốn của y thôi! Cha chả là
ngu! Vậy mà làm nghề quảng cáo chứ
(!)
'Sự quảng cáo của Quốc gia, nhờ
công ty chúng tôi truyền thanh đă mở
đường cho lối quảng cáo mới
đó. Và những chương tŕnh phát thanh
của chúng tôi từ hồi đó tới
nay đă cho chúng tôi một địa vị
cao hơn những hăng khác.
(à, phải! Hăng ông giàu nhất, mạnh
nhất. Rồi sao? Cái đó có liên can ǵ
tới tôi đâu? Ông không thông minh chút nào
hết. Ông chỉ khoe sự thành công mênh mông
của ông thôi, như vậy là làm cho tôi
cảm thấy địa vị thấp kém
của tôi, ông biết chưa?).
'Chúng tôi muốn cho khách hàng biết rơ
tất cả t́nh h́nh những sở vô
tuyến điện.
(Ông muốn! Ông muốn! Đồ ngu! Tôi không
cần biết ông muốn cái ǵ hết; hăy
nói cho tôi nghe cái mà tôi muốn).
'Vậy xin ông gởi ngay cho chúng tôi những
điều nên biết về chương tŕnh
và thời biểu. Những điều đó
cần cho chúng tôi mỗi tuần để
lựa kỹ những giờ phát thanh
tiện hơn hết.
(Gởi ngay cho ông! Cả gan thiệt! Cũng
không thèm thêm câu: nếu không làm phiền ông
nữa!)
'Ông trả lời gấp, tức là lợi
chung cho chúng ta.
(Thằng khùng! Nó dám biểu ḿnh trả
lời gấp cho nó, trong khi ḿnh lo lắng
hết việc này việc khác. Mà bức thư
của nó có khác ǵ một tờ châu tri không?
Tôi không ưa cái giọng đàn anh đó.
Thôi đi... ủa! Ông nói ǵ tới cái
'lợi chung của chúng ta' đó? à! Tới
bây giờ ông mới bắt đầu đặt
ông vào quan điểm của tôi!... nhưng
ông nói cách mơ hồ làm sao! Không rơ ràng,
không giảng giải chi hết).
'Chân thành chào ông.
kư tên... Giám đốc
Tái Bút: Có lẽ ông muốn biết đoạn
trích sau này trong tờ báo Blankville và muốn
truyền thanh nó trong đài của ông'.
(Măi tới cuối thư, trong chỗ tái bút
ông mới chỉ cho tôi một điều có
ích cho tôi. Tại sao không đem ra nói trước
đi? Một người tự phụ là nhà
quảng cáo chuyên môn, tất phải ngu độn
lắm mới vụng về như vậy).
Một người suốt đời làm
nghề quảng cáo tự cho ḿnh là thần
thánh trong nghệ thuật dẫn dụ người
khác mà c̣n viết một bức thư vô lư
như vậy, th́ những ông thợ may, làm
nệm, làm vườn ra sao nhỉ?
Đây, một bức thư nữa của ông
chủ sự một nhà ga lớn gởi cho
ông Edward Vermylen, theo lớp học của tôi.
Người đọc nó có ấn tượng
ǵ? Tôi sẽ cho bạn hay. Nhưng chúng ta hăy
đọc đă.
'Xin ông Edward Vermylen chú ư.
'Thưa ông,
'V́ hàng hóa cứ chiều mới tới ga chúng
tôi, cho nên sự khuân hàng lên xe có điều
trở ngại: công việc nhiều quá,
phải bắt người làm công làm thêm
giờ, xe cam nhông phải trễ, gởi
đồ cũng trễ. Ngày 10 tháng 11, chúng
tôi nhận được của ông hồi
4 giờ 20 một lô là 510 cái thùng.
Chúng tôi xin ông giúp chúng tôi để tránh
những bất tiện đáng tiếc do t́nh
thế đó mà ra. Vậy chúng tôi tự
tiện xin phép ông - nếu có thể
được - thu xếp sao cho hàng của
ông tới ga chúng tôi vào buổi sáng,
nhất là những khi ông gởi nhiều hàng.
Được như vậy th́ ông có
lợi là hàng của ông ở trên xe cất
xuống mau và gởi đi cũng mau.
Trân trọng...
Kư tên: J.B'
Ông Vermylen đưa bức thư cho tôi coi và
b́nh phẩm như vầy: 'Thư đó có
kết quả ngược lại với ư
muốn của người viết. Đầu
thư, người ta kể những nỗi
khó khăn của công ty hỏa xa, cái đó
ích lợi ǵ cho ḿnh đâu? Rồi người
ta xin ḿnh phụ lực với người
ta, sau cùng mới hứa sẽ cất hàng và
gởi hàng cho ḿnh mau hơn trước.
Tóm lại, cái quan hệ tới ḿnh nhất
th́ họ để lại sau cùng và xét toàn
thể th́ thư đó khêu gợi sự
phản đối hơn là sự hợp tác'.
Nay ta thử t́m cách sửa chữa bức thư
đó cho hợp hơn. Trước hết
đừng nói đến những vấn
đề riêng của ḿnh, tốn công vô ích.
Phải theo lời khuyên của Ford: 'Đặt
ta vào địa vị người mà suy xét
theo quan điểm của người'.
Bức thư sửa chữa như sau này, tuy
chưa được hoàn toàn, nhưng so
với bức trên cũng tấn tới
nhiều rồi.
Ông Vermylen thân mến,
Chúng tôi được hân hạnh ông
chiếu cố tới trong 14 năm nay.
Tất nhiên là chúng tôi mang ơn ông lắm và
hết ḷng t́m cách gởi hàng cho ông
được mau chóng. Nhưng chúng tôi
phải thú rằng điều đó khó thi hành
lắm, khi xe cam nhông của ông tới vào
cuối giờ làm việc buổi chiều,
như ngày 10 tháng 11 vừa rồi. Tại
sao? V́ một số đông khách hàng khác cũng
giao hàng cho chúng tôi vào lúc đó. Thành
thử nhiều quá, làm không xuể và xe
của ông phải đợi, hàng của ông
phải gởi trễ.
Đó là một sự rất đáng
tiếc. Tránh nó cách nào? Bằng cách ông giao
hàng cho tôi vào đầu buổi chiều, như
vậy xe của ông khỏi phải đợi,
hàng của ông gởi được mau và
những người làm công của ông
về nhà được sớm để thưởng
món ma-ca-rô-ni (macaroni) tuyệt khéo mà hăng ông
chế tạo ra.
Xin ông đừng cho rằng chúng tôi kêu nài
ông đâu; cũng xin ông đừng nghi
rằng chúng tôi dám tự tiện chỉ ông
cách làm việc đâu. Tôi gởi hầu ông
bức thư này với mục đích duy
nhất là muốn làm vừa ḷng ông hơn
trước.
Dù hàng của ông tới giờ nào đi
nữa th́ chúng tôi cũng rất vui ḷng
nhận và gởi đi mau chừng nào hay
chừng đó.
Chúng tôi biết rằng ông bận nhiều
việc lắm; xin ông đừng mất công
trả lời thư này.
Trân trọng
Kư tên: J.B.'
Có cả hàng ngàn người bán dạo, lang
thang khắp phố phường, mỏi
mệt, thất vọng, lương ít.
Tại sao? Tại họ nghĩ tới
họ, tới cái mà họ đương t́m
kiếm. Họ không hiểu rằng bạn cũng
vậy mà tôi cũng vậy, chúng ta đều
không muốn mua - nghĩa là tiêu tiền - mà
chỉ muốn giải quyết những
vấn đề riêng tây chúng ta thôi. Mà người
bán hàng nào giúp chúng ta giải quyết
được những cái đó, chỉ cho
ta hiểu rằng mua hàng của họ,
hoặc để cho họ giúp th́ chúng ta
sẽ đỡ tốn tiền, đỡ
mệt nhọc, khỏi buồn bực,
khỏi đau, có tương lai vững vàng,
th́ kẻ đó không ép uổng chúng ta mà
sẽ làm cho chúng ta tin và như vậy chúng
ta sẽ mua!
Vậy mà biết bao người suốt
cuộc đời bán hàng mà không hề nghĩ
tới quan điểm của người mua.
Một hôm, tôi gặp một người trước
làm biện sự một hăng cho mướn
nhà, tôi hỏi ông ta có thể cho tôi biết
nhà tôi ở, tường xây bằng gạch
đặc hay gạch rỗng. Ông nói rằng
không biết và khuyên tôi hỏi 'Nghiệp
đoàn kiến trúc sư'.
Điều đó ai mà không biết, can chi
phải nhờ tới ông.
Rồi sáng hôm sau, tôi nhận được
của ông một bức thư. Trả
lời câu hỏi của tôi chăng? Không.
Để khuyên tôi một lần nữa
hỏi 'Nghiệp đoàn kiến trúc sư' và
cậy tôi làm đại lư bảo hiểm
cho ông.
Ông ấy mong tôi làm lợi lớn cho ông mà
không giúp cho tôi được một
việc nhỏ.
Bất kỳ trong nghề nghiệp nào, trong
giai cấp nào, người ta cũng thấy
lỗi lầm quan trọng đó. Một
lần đau cuống họng, tôi lại
một nhà chuyên môn trị bệnh đó. Chưa
coi họng tôi, ông đă hỏi tôi làm
nghề ǵ... Bệnh của tôi, ông chưa
muốn biết, mà cần biết cái ví
tiền của tôi đă. Ông ấy tính cách
giúp tôi mà tính cách 'bóp' tôi. Rút cục là ông
không nặn được của tôi đồng
nào hết, v́ tôi bỏ ra đi, tởm cho cái
ḷng tham của ông.
Than ôi! Xă hội đầy những hạng
như vậy, tham lam, hẹp ḥi và ích
kỷ. Cho nên nếu có siêu nhân nào t́m cách
tận tâm giúp người mà không vụ
lợi, th́ trong công việc của ông
chắc là ít ai cạnh tranh lắm.
Ông O.D.Young, nhà kinh tế trứ danh nói: 'Người
nào biết tự đặt ḿnh vào địa
vị của người khác, hiểu
được tư tưởng và ư định
của họ, người đó khỏi
phải lo về tương lai của ḿnh'.
Nếu đọc cuốn này rồi, các
bạn chỉ tập được một
khả năng này là: bất cứ trong trường
hợp nào cũng đứng vào địa
vị của người khác mà xét, th́
cuốn này cũng đă đánh dấu
được một quăng đời mới
trong đời làm ăn của bạn!
Tại sao người ta nhăng bỏ khoa tâm lư
thực hành như vậy mà nhồi biết
bao những môn vô ích khác. Một người
học tṛ của tôi muốn mời bạn
chơi banh rổ (basket ball) với ḿnh mà
viết như vầy: 'Tôi muốn các anh
lại sân của tôi chơi banh rổ. Tôi thích
nó lắm, mà lần trước ít bạn quá,
không đủ làm một kíp... Chơi như
vậy mà c̣n thú ǵ nữa!... Cho nên tôi
muốn rằng ngày mai các anh lại... Banh
rổ là môn thể thao thích nhất của tôi
mà tôi không có đủ bạn chơi...'
Viết như vậy mà đ̣i làm cho người
ta muốn lại chơi với ḿnh! Người
học tṛ đó chỉ nói tới ḿnh thôi,
không hề có một lời khuyến khích
bạn. Vậy th́ có lư ǵ mà bạn y sẽ
tới chơi trên cái sân mà lần trước
y mời, không ai thèm tới hết?
Mà có biết bao nhiêu lư lẽ để
dụ bạn được: nào là ích
lợi của thể thao giữa trời, thân
h́nh khỏe mạnh, cân đối, vui
vẻ...
Một người học tṛ của tôi, có
đứa con làm biếng ăn. Vợ
chồng người đó rầy nó suốt
ngày, không cho nó yên: 'Má muốn con ăn cái này
cái kia...'
'Ba muốn cho con mau lớn...'
Đứa nhỏ có kể vào đâu
những lời đó. Có ǵ vô lư bằng
bắt một đứa nhỏ ba tuổi có
quan niệm của người lớn ba
chục tuổi? Sau người đó tự
hỏi: 'Thử coi xem cái ǵ làm cho nó thích? Nó
muốn ǵ? Nếu biết được nó
muốn ǵ th́ ḿnh sẽ có thể khiến nó
làm cái ḿnh muốn được'. Và người
đó kiếm ngay được cách giải
quyết. Đứa nhỏ thích đạp xe
máy ba bánh lắm - nhưng cùng dăy phố
đó có một đứa nhỏ khác
lớn hơn, hung hăng ăn hiếp nó,
ngừng xe nó lại, bắt nó xuống
rồi leo lên đạp. Đứa nhỏ khóc,
la, chạy về mách má. Má nó đuổi
đứa kia đi, lấy lại xe cho con. Ngày
nào cũng như vậy.
Vậy đứa nhỏ muốn ǵ? Chẳng
cần phải là nhà trinh thám đại tài
cũng đoán được. Nó bị ăn
hiếp, nó tức, muốn trả thù, làm sao
đánh cho đứa kia một 'cú' nên thân
để cho nó chừa tới già. Ba nó
hiểu vậy, bảo nó: 'Nếu con chịu
ăn những món này th́ con mau mạnh
lắm; một ngày kia đánh nó nhào văng
liền'. Và vấn đề ăn của
đứa bé giải quyết được
tức th́. Cho nó cái ǵ nó cũng ăn, hy
vọng một ngày nọ 'nốc ao' thằng
du côn kia đă làm cho nó tủi nhục
mấy lần.
Đứa nhỏ lại c̣n có tật đái
dầm. Nó ngủ với bà nó. Sáng dậy,
thấy tấm 'ra' ướt, bà nó bảo:
'Ngó này, đêm qua lại đái dầm
nữa'. Nó căi: 'Không phải tôi đâu. Bà
đó'.
Người ta rầy nó, đánh nó, làm
nhục nó. Người ta nhắc cho nó
rằng: 'Má không muốn cho con như vậy
nữa'. Vô ích - những lư lẽ đó không
đủ. Lúc đó, cha mẹ mới tự
hỏi: 'Làm sao cho nó muốn sửa đổi
được'.
Nó muốn ǵ, đứa nhỏ đó? Trước
hết, nó muốn bận bi-gia-ma (pyjama) như
cha nó. Bà nó hứa mua cho nó một bộ
nếu nó hết đái dầm. Điều
thứ nh́, nó muốn giường nó
sạch.
Má nó dắt nó tới tiệm lớn,
đưa mắt làm hiệu với người
bán hàng và nói: 'Đây, cậu này muốn mua
đồ đây'. Người bán hàng làm
bộ coi đứa bé như một người
quan trọng, hỏi: 'Cậu muốn mua chi?'.
Đứa nhỏ cao lên được vài phân,
nở mũi, đáp: 'Tôi muốn mua một cái
giường'.
Giường chở về nhà rồi, đứa
nhỏ chạy kiếm ba nó, khoe: 'Ba, ba, lên
coi giường của con đi, chính con đă
mua đó!'. Cha nó hết lời khen nó rồi
kết: 'Con đừng làm dơ cái giường
đó chứ!' - 'Không! Không khi nào!'. Đứa
nhỏ giữ lời hứa. V́ người
ta khéo gợi ḷng tự ái của nó. Cái giường
đó là giường của nó. Rồi nó
lại bận bi-gia-ma như người
lớn. Nó muốn hành động cũng như
người lớn và quả được
như vậy.
Một người cha khác có đứa con gái
nhất định không ăn cháo buổi sáng.
Mắng, giảng giải, dỗ ngọt,
đều vô hiệu. Cha mẹ hỏi nhau: 'Làm
sao cho nó thèm ăn sáng được?'.
Đứa nhỏ thích bắt chước má
nó lắm. Một hôm, người ta đặt
nó lên một chiếc ghế cao, để
cho nó nấu món cháo của nó... Rồi đúng
lúc nó đang vinh hạnh, ba nó vào, như vô
t́nh. Đứa nhỏ khoe, khua muỗng trong cái
soong: 'Ba, ngó này! Hôm nay, chính con nấu cháo'.
Rồi nó ăn hai đĩa cháo, không
phải ai mời mọc hết: Chính nó đă
nấu cháo đó, nó tự đắc
lắm, nó tự thấy quan trọng lắm.
Tự ư nó ăn.
Một triết gia nói: 'Phát biểu cái
bản ngă là một điều cần
thiết nhất đối với ta' thế
th́ tại sao không dùng cái thuật ở trên
kia trong công việc của ta? Khi ta kiếm
được ư nào mới lạ, cứ
để cho khách hàng của ta hoặc người
cộng tác của ta tưởng rằng chính
họ có ư đó, như cha mẹ đứa
nhỏ đă để cho nó tin rằng chính
nó đă nấu lấy cháo. Như vậy người
khác sẽ tự đắc lắm... và
biết đâu chẳng như đứa
nhỏ, đ̣i cho được hai đĩa
cháo?
Xin các bạn nhớ kỹ rằng:
Muốn dẫn dụ ai, phải trước
hết khêu gợi cho người đó có ḷng
ham muốn nhiệt liệt đă. Làm
được như vậy, th́ người
trong bốn bể sẽ là bạn của ta.
Làm không được, th́ ta sẽ thui
thủi trên đường đời
|
Tám lời khuyên
|
Tám
lời khuyên để giúp các bạn đọc
sách này được nhiều lợi ích
nhất
1. Muốn đọc cuốn sách này
được nhiều ích lợi nhất
cần có một đức tính cốt
yếu, quan trọng hơn cả những
định lệ và quy tắc. Không có nó th́
bài học hay tới mấy cũng không có
bổ ích ǵ, mà nó có th́ không cần
những bài đó cũng làm được
những việc phi thường.
Vậy điều kiện mầu nhiệm
đó là ǵ? Rất giản dị: là
phải có ḷng ao ước thiết tha
muốn t́m hiểu thêm, muốn học thêm,
và một cường chí quyết bồi
bổ năng lực xử thế dụng nhân
của ḿnh.
Làm sao luyện được chí đó?
Bằng cách luôn luôn tâm niệm rằng
những quy tắc dạy trong tập này vô cùng
quan trọng. Bạn hăy tự nhắc luôn luôn
rằng: 'Hạnh phúc của ta, sự thành công
của ta, danh vọng tiền của của
ta phần lớn đều do sự khôn khéo
trong khi giao thiệp với người mà có'.
2. Bạn đọc một lần mỗi chương
để hiểu đại cương.
Rồi có lẽ bạn muốn hấp
tấp coi tiếp ngay chương sau. Xin đừng.
Phải đọc lại kỹ lưỡng
một lần nữa. Như vậy đỡ
tốn th́ giờ mà có nhiều kết
quả.
3. Phải thường thường ngưng
đọc để suy nghĩ những điều
mới đọc và tự hỏi: lời
khuyên đó, lúc nào có thể áp dụng
được và áp dụng ra sao?
Như vậy mới là bổ ích.
4. Tay nên có cây viết ch́ hay viết máy
để đánh dấu ở ngoài lề
những lời khuyên nào mà bạn tính thi hành.
Nếu là một quy tắc cực kỳ quan
trọng th́ gạch dưới nó, hoặc
đánh bốn chữ X 'xxxx' ở ngoài
lề. Như vậy, khi coi lại, mau và
dễ thấy hơn.
5. Tôi biết một người đă làm giám
đốc một công ty bảo hiểm
lớn từ 15 năm rồi. Vậy mà
mỗi tháng ông đọc hết những
điều lệ bảo hiểm của công
ty ông, tháng nào cũng vậy, hết năm này
qua năm khác. Tại sao? Tại kinh nghiệm
cho ông hay rằng chỉ có cách đó mới
nhớ kỹ hết điều lệ
được thôi.
Riêng phần tôi, tôi đă có lần để
ra hai năm trời để viết một
cuốn sách về sự hùng biện, vậy
mà tôi vẫn phải thỉnh thoảng coi
lại cuốn đó để khỏi quên
những điều chính tôi đă viết
ra. Cái mau quên của loài người
thiệt lạ lùng, đáng làm cho ta ngạc
nhiên.
Vậy, nếu bạn muốn cuốn sách này
giúp ích cho bạn được lâu dài, xin
đừng tưởng rằng chỉ đọc
nó một lần là đủ. Sau khi nghiên
cứu nó kỹ rồi, mỗi tháng nên để
ra vài giờ ôn lại. Bạn đặt nó
luôn luôn trên bàn giấy và thường
mở nó ra. Đầu óc bạn phải
thấm nhuần những khả năng đẹp
đẽ nó cải thiện đời
bạn, những khả năng mà bạn chưa
có, c̣n phải chinh phục nữa. Xin bạn
nhớ rằng chỉ có cách luôn luôn
thấy ở trước mắt những quy
tắc đă tŕnh bày, mới có thể áp
dụng nó được một cách tự
nhiên, không khó nhọc, như cái máy, và làm
cho những quy tắc đó thành ra bản tính
thứ nh́ của bạn. Ngoài ra, không có cách
nào khác.
6. Bernard Shaw nói rằng họ không, không đủ,
phải thực hành nữa. Đă học th́
phải hành. Ông nói có lư. Muốn học,
phải hoạt động chớ không
thụ động. Nhờ thực hành
mới tiến được. Vậy
muốn thấm nhuần những quy tắc này,
hễ có cơ hội, xin bạn thực hành
liền. Nếu không, sẽ mau quên lắm.
Tôi cũng biết đó là một sự khó
khăn. V́ chính tôi cũng có khi thấy khó
thi hành những điều tôi đă chỉ
cho các bạn. Ví dụ khi bạn bực
tức, tự nhiên bạn muốn chỉ trích,
khiển trách chứ không nghĩ tới
sự tự đặt ḿnh vào địa
vị người. Kiếm một tật
xấu của người dễ hơn là t́m
cái hay của họ. Ta tự nhiên muốn nói
tới những việc ta đương lo
nghĩ hơn là nói tới những đầu
đề làm cho người khác vui ḷng. Cho nên
bạn phải nhớ rằng đọc sách
này không phải để hiểu biết thêm
mà là để luyện cho có những
tập quán mới, để dự bị
một lối sống mới. Như vậy
cần phải mất công, kiên nhẫn, chăm
chú hàng ngày.
Vậy, xin bạn thường mở
những trang này ra. Cuốn này phải là kim
chỉ nam của bạn trong sự giao
thiệp với người. Và khi bạn
gặp một vấn đề, như
sửa lỗi một đứa nhỏ, làm
sao cho bạn trăm năm đồng ư
với bạn, hoặc là cho một khách hàng
đương giận mà được hài
ḷng, th́ xin bạn hăy suy nghĩ một chút
đă, chống cự với sự xúc động
đầu tiên, đừng để cho nó lôi
cuốn v́ thường nó có hại. Lúc
đó xin bạn nhớ tới cuốn này,
hoặc nếu có th́ giờ th́ mở nó ra
coi, đọc lại những đoạn
đă đánh dấu. áp dụng những quy
tắc trong đó và bạn sẽ thấy
những kết quả phi thường.
7. Bạn đặt lệ với người
nhà hoặc bạn bè rằng hễ bắt
gặp bạn làm trái quy tắc nào đó th́
bạn phải chịu phạt một số
tiền. Phải làm sao cho sự học
tập của bạn thành ra một tṛ chơi
vui mà mê được.
8. Ông hội trưởng một nhà ngân hàng
lớn ở Nữu Ước, sau khi nghe vài
bài giảng của tôi, có tả rơ cách
sửa ḿnh của ông như sau này mà chính ông
đă kiếm ra được từ lâu. Nó
vô cùng hiệu nghiệm. Ông học ít
lắm, nhưng là một trong những nhà tài
chánh lớn nhất ở châu Mỹ; ông thú
rằng chỉ nhờ phương pháp
của ông mà ông thành công.
'Từ lâu rồi - ông nói - tôi ghi trên
một cuốn lịch những công việc
buôn bán mỗi ngày. Tối thứ bảy, tôi
không tiếp ai hết, để tự xét ḿnh.
Ăn tối rồi, tôi cấm cung trong pḥng
giấy của tôi, mở cuốn sổ tay
ra, suy nghĩ về mỗi câu chuyện,
mỗi lần bàn căi, mỗi cuộc thương
nghị, mỗi vụ chạy chọt trong
tuần lễ đó. Tôi tự hỏi:
- Lần đó, ta đă lỡ lầm chỗ
nào?
- Đă hành động khéo chỗ nào? Có
thể khéo hơn được không? Ra làm
sao?
- Sự lôi thôi đó cho ta bài học ǵ?
Có khi tự xét như vậy, tôi thấy
đau khổ lắm, có khi tôi lấy làm
lạ lùng sao đă lầm lỡ nặng
nề như thế được. Nhưng tôi
càng lớn tuổi th́ lầm lỡ càng ít
đi và có khi c̣n muốn tự vỗ vai ḿnh
nữa. Chưa có ǵ giúp tôi nhiều bằng
phương pháp tự xét và tự cải
đó.
Nhờ nó mà tôi xét đoán chắc chắn,
minh mẫn hơn; những sự quyết
định của tôi thích đáng hơn, và
giúp tôi rất nhiều trong sự giao
thiệp với mọi người. Tôi xin
nhiệt liệt giới thiệu nó với
'hải nội chư quân tử'.
Tại sao các bạn không dùng một phương
pháp tương tự kiểm điểm
lại cách các bạn áp dụng những quy
tắc trong tập này ra sao? Nếu các
bạn quyết tâm làm, sẽ có hai cái
lợi:
Thứ nhất: các bạn sẽ say mê
học được một môn học có giá
trị vô song về phương diện giáo
hóa.
Thứ nh́: các bạn sẽ nhận thấy
rằng khả năng của bạn làm đẹp
ḷng và dẫn dụ người khác sẽ
nẩy nở, rực rỡ như bông đào
về tiết xuân vậy.
Tóm lại: Muốn đọc sách được
nhiều ích lợi nhất, phải:
I. Có ḷng ham muốn học hỏi và thi hành
những định lệ chi phối sự
giao thiệp giữa loài người với
nhau.
II. Đọc mỗi chương hai lần,
rồi mới qua chương sau.
III. Thỉnh thoảng ngưng đọc để
tự hỏi nên thi hành mỗi quy tắc ra
sao và vào lúc nào?
IV. Gạch dưới những ư chính.
V. Mỗi tháng coi lại cuốn này một
lần.
VI. Hễ có cơ hội th́ phải thực
hành ngay những quy tắc học được.
Dùng cuốn sách này làm kim chỉ nam để
giải quyết những nỗi khó khăn
hằng ngày.
VII. Tặng cho bạn thân một số
tiền nào đó chẳng hạn, mỗi khi
bạn bắt gặp ta làm trái với
những quy tắc đó. Như vậy để
làm cho sự học biến thành một tṛ
chơi hứng thú.
VIII. Mỗi tuần kiểm điểm
những tấn tới hoặc những sai
lầm của bạn. Bạn hăy xét ḿnh coi
đă bồi bổ được khuyết
điểm nào và trong những dịp nào.
|
Sáu cách gây thiện
cảm
|
Để cho
tới đâu cũng được tiếp
đón niềm nở
Thiệt t́nh bạn cũng chẳng cần
đọc sách này mới biết cách đắc
nhân tâm. Bạn chỉ cần áp dụng
những phương pháp thu phục cảm t́nh
của một con vật mà cả hoàn cầu
không ai không thương mến.
Lát nữa ra đường bạn sẽ
gặp nó. Khi c̣n xa bạn chừng mười
bước, nó đă bắt đầu ve
vẩy đuôi rồi. Nếu bạn
ngừng lại mà vuốt ve nó th́ nó
chồm lên và tỏ ra trăm vẻ yêu
đương và bạn có thể biết
chắc chắn rằng trong sự nồng nàn
đó không có một mảy may vụ lợi
v́ nó chẳng cần bạn mua giúp một vài
món hàng ế, mà cũng chẳng ham ǵ
được kết duyên cùng bạn.
Có bao giờ bạn ngừng lại một phút
mà suy nghĩ rằng trên vũ trụ này,
chỉ có con chó là không cần làm việc mà
cũng sống một cách ung dung không? Ta nuôi
gà, là v́ gà cho ta trứng: ta nuôi ḅ, là v́ ḅ
cho ta sữa; mà ta nuôi con hoàng yến cũng
v́ tiếng hót của nó. Nhưng ta nuôi chó
chỉ v́ cái lư độc nhất là nó cho
ta cái êm đềm của t́nh thương.
Trong những kỷ niệm êm đềm
nhất của tuổi thơ, tôi c̣n nhớ
đến con Cún của tôi, một con chó
nhỏ, lông vàng, đuôi cụt mà cha tôi mua
cho tôi có năm cắc. Cún chưa hề
đọc một trang sách tâm lư nào hết.
Nó không cần đọc. Giáo sư William
James, giáo sư Harry A. Overstreet,
không ngài nào dạy được cho nó
một chút nghệ thuật làm đẹp ḷng
người. Nhưng nó có phương pháp hoàn
toàn để làm mọi người yêu nó:
là chính nó, nó yêu mọi người. Ḷng yêu
đó tự nhiên và chân thành tới nỗi
tôi không thể không mến nó được.
Các bạn muốn gây thiện cảm không? Hăy
làm như con Cún: Quên ḿnh và thương
người.
Con Cún hiểu rằng nếu sốt sắng
qua tâm tới người, th́ chỉ trong hai
tháng sẽ có nhiều bạn thân hơn là
hai năm kiếm đủ cách làm cho người
ta phải quan tâm tới ḿnh. Tôi phải
nhắc lại câu đó:
Nếu các bạn sốt sắng thành
thật quan tâm tới người khác th́
chỉ trong hai tháng sẽ có nhiều bạn
thân hơn là hai năm gắng công bắt người
khác quan tâm tới các bạn.
Vậy mà biết bao người một đời
lầm lẫn không chừa, không biết
định luật đó. Họ nhất
định muốn người khác phải
chú ư tới họ. Công dă tràng... Thiên
hạ không nghĩ tới bạn đâu.
Họ nghĩ tới họ, sáng, chiều, và
tối.
Công ty Điện thoại ở Nữu Ước
mới điều tra xem trong khi đàm
thoại tiếng nào được dùng
nhiều nhất. Các bạn chắc đă
đoán được... Đó là tiếng 'Tôi'.
Trong 500 câu chuyện th́ người ta dùng nó
tới 3.900 lần. 'Tôi', 'Tôi', 'Tôi'...
Khi bạn coi tấm h́nh trong đó có bạn
chụp chung với những người khác,
th́ người thứ nhất mà bạn ngó
là ai?
Nếu bạn tin rằng mọi người
đều chú ư tới bạn, th́ xin bạn
trả lời tôi câu này: 'Nếu bạn
chẳng may chiều nay từ trần th́
sẽ có bao nhiêu người đi tiễn
bạn tới huyệt?'
Tại sao người khác quan tâm tới
bạn trong khi bạn không quan tâm tới người
ta trước? Xin bạn cầm cây viết
ch́ và trả lời câu hỏi đó trong hàng
bỏ trắng dưới này.
Nếu chúng ta chỉ gắng sức kích
động người khác để cho
họ chú ư tới ta th́ không bao giờ có
bạn chân thành hết. Đó không phải là
cách gây được t́nh tri kỷ.
Alfred Adler, triết gia trứ danh, viết
một cuốn sách rất hay đề là 'Chân
nghĩa của cuộc đời', trong đó
ông nói: ! 'Kẻ nào không quan tâm tới người
khác, chẳng những sẽ gặp nhiều
sự khó khăn nhất trong đời, mà c̣n
là người có hại nhất cho xă
hội. Hết thảy những kẻ
thất bại đều thuộc hạng người
đó'. Các bạn có thể đọc hàng
tá những sách về tâm lư mà không kiếm
được một lời vừa đúng
vừa nhiều nghĩa như câu đó. Tôi
rất ghét nói đi nói lại. Nhưng
lời tuyên bố của ông Adler quan
trọng tới nỗi tôi phải chép nó
lại lần nữa:
'Kẻ nào không quan tâm tới người
khác, chẳng những sẽ gặp nhiều
sự khó khăn nhất trong đời, mà c̣n
là người có hại nhất cho xă
hội. Hết thảy những kẻ
thất bại đều thuộc hạng người
đó'.
Đời sống của Hoàng đế Nă
Phá Luân, chứng minh lời nói đó. Khi ly
dị Hoàng hậu Joséphine, v́ cớ bà này không
thể cho ông người kế tự, ông
than thở cùng bà trước khi chia tay: 'Sự
phú quí vinh hoa của tôi, trần gian chưa
từng thấy. Vậy mà cho đến
giờ này đây, bà là người độc
nhất trên đời, tôi có thể tin
cậy được'.
Nă Phá Luân th́ tin như vậy. Nhưng ai
đă từng đọc sử đều
buồn mà nhận thấy rằng ḷng tin
đó quá đáng.
Ông Giám đốc tờ báo Collier'S nói: 'Muốn
cho độc giả thích những truyện
ngắn của bạn th́ bạn phải yêu
độc giả đă, phải chú ư
tới họ'. Chân lư đó đúng khi
bạn viết tiểu thuyết cho độc
giả coi. Nó c̣n ba lần đúng hơn
nữa, khi bạn trực tiếp nói
chuyện với người khác.
Howard Thurston, ông vua ảo thuật, trong 40 năm
trời, đem tài bịt mắt thiên hạ
làm cho cả thế giới ngạc nhiên và
thán phục; kiếm được gần
hai triệu đồng; một hôm thú với
tôi rằng hồi ông nhỏ, đă phải
xa cha mẹ đi lang thang, ăn xin nhà này
tới nhà khác, và nhờ ngó những
quảng cáo hai bên đường xe lửa mà
biết đọc. Về nghề ảo
thuật, thiếu ǵ người biết
nhiều hơn ông, nhưng ông có hai đức
tính mà người khác không có:
Thứ nhất: thấu rơ tâm lư loài người
và khi lên sân khấu, ông có sức
quyến rũ và gây hứng. Mỗi cử
chỉ của ông, mỗi lần ông
chuyển giọng nói, mỗi nét cau mày là
cả một công tŕnh luyện tập. Mà
hết thảy công tŕnh đó chỉ có
mục đích làm cho khán giả say mê và th́
giờ chóng qua.
Thứ nh́: ông thành thật chú ư tới
khán giả. Những nhà ảo thuật
khác ở trên sân khấu ngó xuống
trừng trừng, như có vẻ nói:
'Tụi này toàn đồ mắt thịt. Ta
sẽ bịp chúng dễ như chơi'. Phương
pháp của Thurston khác hẳn. Mỗi lần
sắp ra sân khấu, ông tự nói: 'Ta mang
ơn những người tới đây coi
ta diễn tṛ. Nhờ họ, ta sống
được phong lưu. Vậy ta phải
hết sức trỗ tài cho họ vừa ḷng'.
Rồi ông vừa nhủ: 'Tôi yêu khán giả
của tôi. Tôi yêu khán giả của tôi',
vừa tiến ra ngoài sân khấu. Bạn cho
là 'lố bịch', là vô lư ư? Cái đó là
quyền của bạn. Nhưng chính đó là
nguyên nhân sự thành công của một trong
những nhà ảo thuật danh tiếng
nhất từ xưa tới nay.
Tổng thống Théodore Roosevelt thu được
nhân tâm một cách lạ lùng cũng nhờ
bí quyết đó. Cho đến người
ở của ông cũng sùng bái ông nữa. Người
da đen làm bồi pḥng cho ông, viết
một cuốn sách nói về đời tư
ông, trong đó có câu chuyện lư thú này:
'Một hôm, nhà tôi hỏi Tổng thống
về loài chim đa đa mà nó chưa
từng thấy bao giờ. Ngài tả tỉ
mỉ loài chim đó cho nó nghe. ít lâu sau, có
người kêu điện thoại nhà tôi
chạy lại trả lời. Th́ ra ngài
Tổng thống kêu nó, cho nó hay rằng
hiện có một con chim đa đa đậu
trong sân cỏ, và nếu nó muốn coi th́ ngó
ra sẽ thấy. Chỉ những việc
nhỏ mọn như vậy cũng đủ
tả tính t́nh của Ngài và những
việc đó, Ngài rất thường làm.
Mỗi khi Ngài đi dạo gần tới nhà
riêng của chúng tôi, dù chúng tôi có đứng
khuất th́ cũng kêu chúng tôi và chào
lớn tiếng'.
Một ông chủ như vậy, th́ người
làm công nào mà không yêu kính? Bất cứ ai mà
không yêu kính?
Một bữa, ông tới Bạch Cung,
phải khi Tổng thống Taft và Phu nhân
đi vắng, ông kêu lên từng người
đầy tớ cũ và nồng nàn hỏi
thăm họ, cả đến những
chị phụ bếp cũng được hân
hạnh đó. Khi gặp chị phụ
bếp Alice, ông hỏi chị c̣n làm bánh ḿ
bằng bột bắp không. Chị ta đáp
c̣n làm, nhưng chỉ có đầy tớ
ăn, c̣n trên bàn chủ không ai dùng tới.
Ông cười lớn: 'Tại các ngài không sành
ăn. Khi nào gặp Ngài Tổng thống, tôi
sẽ chê Ngài chỗ đó.'
Chị đó dâng ông một miếng bánh ḿ
bột bắp. Ông vừa đi về pḥng
giấy vừa ăn, gặp người làm
vườn nào, người phu nào, ông cũng
kêu tên mà chào như hồi ông c̣n làm
Tổng thống. Một người làm công
già rưng rưng nước mắt nói
rằng, ngày hôm đó là ngày sung sướng
nhất của ông từ hai năm nay. Và
đổi ngày đó lấy tấm giấy
một trăm, y cũng không đổi.
|
Một cách dễ dàng
để gây mỹ cảm lúc sơ kiến
|
Có nhiều bà
muốn gây mỹ cảm, tiêu cả một
gia tài để đắp vào thân những
nhung cùng vóc, đeo vào ḿnh những vàng cùng
ngọc, mà hỡi ơi, quên hẳn cái
bộ mặt của ḿnh đi, bắt nó mang
những nét chua ngoa và ích kỷ. Họ quên
rằng đối với con người,
nét mặt nụ cười quan trọng hơn
tơ lụa khoác lên ḿnh. (Nhân tiện, xin
nhắc bạn, ví như bà nhà đ̣i may
một cái áo nhung, th́ xin chớ trả
lời bà bằng câu đó nhé!).
Charles Schwab mà trên kia tôi đă kể
chuyện, nói rằng nụ cười
của ông ta đáng giá một triệu đồng.
Số đó c̣n dưới sự thực, v́
tất cả sự thành công lạ lùng
của ông đều nhờ tâm tính ông, duyên
kín của ông. Mà chính nụ cười
quyến rũ của ông lại là khả năng
khả ái nhất.
Một buổi tối, tôi được
tiếp Maurice Chevalier, danh ca của thế
giới. Thú thực là tôi thất vọng. Tôi
không ngờ ông ủ rũ, lầm lỳ như
vậy, khác hẳn với trí tôi tưởng
tượng. Nhưng, bỗng nhiên, ông ta
mỉm cười. Rơ ràng là một tia
nắng xuyên qua mây mù. Không có nụ cười
đó, Maurice Chevalier có lẽ c̣n đóng bàn
ghế ở Paris như ông thân và anh em ông.
Mỉm cười với ai, tức như nói
với người đó: 'Tôi mến ông...
Được gặp ông, tôi vui vẻ
lắm... tôi sung sướng lắm...'.
Lẽ cố nhiên, nụ cười đó
phải chân thật, tự đáy ḷng phát ra
mới quyến rũ, uỷ lại được
người, c̣n thử nụ cười nhích
mép nở ngoài môi, như do một bộ máy
phát ra, không lừa được ai hết,
chỉ làm cho người ta ghét thôi. Ông
chỉ huy nhân viên một cửa hàng lớn
ở Nữu Ước nói rằng ông ưa
mướn một cô bán hàng học lực sơ
đẳng mà nụ cười có duyên hơn
là một cô cử nhân văn chương mà
mặt lạnh như băng.
Tại sao ta thương loài chó? Tại chúng
tung tăng, vui mừng đón rước ta, làm
cho ta vui ḷng khi thấy chúng.
Nếu không thấy hứng thú khi làm một
việc th́ không thể làm nên việc đó.
Đă từng có người bắt tay vào
việc làm với một ḷng hoan hỉ vô biên
và v́ vậy mà thành công. Nhưng lâu dần
quen nghề, ḷng hoan hỉ tiêu tan. Người
đó chỉ c̣n làm đủ bổn
phận thôi. Rồi tới chán nản.
Rồi tới thất bại.
Trong xă giao cũng vậy. Phải hoan hỉ
giao du với người th́ mới mong người
hứng thú giao du với ḿnh.
Tôi đă khuyên cả ngàn thương gia như
vầy:
'Các ông luôn trong một tuần lễ, lúc
nào cũng mỉm cười, gặp ai cũng
mỉm cười... rồi các ông lại
đây cho tôi biết kết quả ra sao'.
Th́ đây kết quả như vầy:
Ông Steinhardt viết thư cho tôi kể:
'Tôi có vợ 18 năm rồi, và trong
thời gian đó ít khi tôi mỉm cười
với nhà tôi. Từ sáng dậy tới khi
đi làm, tôi ít khi nói với nhà tôi quá 12
tiếng. Trong châu thành Nữu ước này,
tôi vào hạng người càu nhàu khó
chịu nhất.
Nghe lời ông khuyên, tôi thí nghiệm
'tuần lễ mỉm cười' và ngay sáng
hôm sau, khi rửa mặt, ngó trong gương,
tôi tự nhủ phải bỏ cái bộ
mặt đưa ma đó đi và quyết chí
mỉm cười.
Khi ngồi bàn ăn sáng, tôi hớn hở chào
nhà tôi. Nhà tôi ngạc nhiên vô cùng. Tôi
giữ luôn như vậy trong hai tháng nay và
đă t́m thấy được nhiều
hạnh phúc trong gia đ́nh tôi, hơn cả
một năm vừa qua.
Bây giờ, gặp người coi thang máy, người
giữ cửa, người bán giấy xe,
gặp ai tôi cũng chào hoặc mỉm cười.
Tôi không chỉ trích ai, chê ai hết, tôi
khuyến khích và khen ngợi. Tôi không nói
chuyện tôi cho người khác nghe nữa và
ráng hiểu những nỗi ḷng của người
khác. Tôi biến thành một người
mới, sung sướng, có ḷng từ
thiện và được mọi người
thương. Hỏi c̣n có phần thưởng
nào quư hơn nữa không?'.
Xin bạn nhớ rằng người viết
bức thư đó làm trọng măi (mua bán
chứng khoán) ở thị trường
chứng khoán Nữu Ước một
nghề khó tới nỗi 100 người th́
có 99 người thất bại.
Franklin Bettger, một biện sư khéo léo
nhất trong nghề bảo hiểm nói
với tôi: 'Từ lâu, tôi đă hiểu
rằng với nụ cười, đi đâu
ta cũng được tiếp đón
niềm nở hết. Cho nên trước khi vô
nhà một thân chủ nào, tôi dừng lại
một chút, nghĩ tới tất cả
những sung sướng mà trời đă cho
tôi. ư nghĩ đó tự nhiên làm nở
nụ cười trên môi tôi... và tôi gơ
cửa, tươi tỉnh như đóa hoa.
Một phần lớn, nhờ có thuật
đó mà tôi thành công'.
Là v́, giáo sư William James nói: 'Hành động
cơ hồ theo sau tư tưởng, nhưng
sự thực th́ cả hai đồng
thời phát động. Dùng nghị lực
để điều khiển hành động
tức là điều khiển những t́nh
cảm một cách gián tiếp...'.
Vậy khi mất cái vui rồi, muốn
kiếm nó lại th́ không cách nào bằng hành
động như nó đă trở về
với ta rồi... Hạnh phúc của ta không
do ngoại vật đem tới mà tự tâm
ta phát khởi. Hai người cùng ở
một chỗ, cùng làm một nghề, gia
sản ngang nhau, địa vị trong xă
hội bằng nhau mà một người sướng,
một người khổ, là v́ đâu? V́ tâm
trạng họ khác nhau. Trong số người
làm công Trung Hoa, vất vả dưới ánh
nắng thiêu người, đổi chén
mồ hôi lấy 7 xu mỗi ngày, tôi đă
từng thấy nhiều nét mặt vui tươi,
như trên mặt các phú ông ở Nữu
Ước.
Shakespeare (một thi hào nước Anh) nói:
'Không có chi tốt mà cũng chẳng có chi
xấu; xấu tốt đều do tưởng
tượng mà ra cả'.
Abraham Lincoln nghiệm rằng phần nhiều
người ta biết an phận mà được
sung sướng. Ông nói có lư và tôi đă có
dịp nhận rơ sự thực đó:
Một hôm tôi gặp ở Nữu Ước
30 đứa nhỏ tàn tật, chống
gậy hay nạng, lết bết leo lên
những bực của một nhà ga lớn. Có
đứa phải cơng mới lên nổi. Tôi
ngạc nhiên nghe chúng vui cười gịn giă.
Một người coi sóc chúng giảng cho tôi:
'Khi một em đó hiểu rằng ḿnh
sẽ tàn tật suốt đời, th́
mới đầu như rụng rời,
rồi b́nh tĩnh lại, cam ḷng với
định mạng, rồi cảm thấy
sung sướng hơn những đứa
trẻ mạnh'.
Tôi kính phục những em nhỏ đó. Các
em đă cho tôi một bài học mà tôi
sẽ ghi nhớ suốt đời.
Xin các bạn đọc - và nhớ thi hành, v́
đọc suông không có kết quả -
những lời khuyên chí lư sau này của giáo
sư Elbert Hubbard:
'Ở nhà ra, bạn ngửng đầu lên,
đưa cằm ra; hít đầy phổi không
khí và ánh sáng mặt trời; mỉm cười
với mọi người và thân ái siết
tay người quen biết. Đừng
mất th́ giờ nghĩ tới kẻ thù
của bạn. Ráng vạch rơ trong đầu
mục đích bạn muốn đạt và
thẳng tiến tới lư tưởng đó.
Một khi bạn đă định kỹ
những hành vi đẹp đẽ, cao
cả, bạn muốn làm th́ tự nhiên ngày
tháng sẽ đưa cơ hội thuận
tiện tới lần lần cho bạn
thực hiện được ư bạn...'
Bạn hăy in sâu vào óc h́nh dung nhân vật có
tài năng, trung tin và hữu ích mà bạn
muốn trở nên rồi mỗi giờ trôi
qua, sức tưởng tượng sẽ
lần lần thay đổi bạn cho
tới khi thành hẳn nhân vật đó...
Mănh lực của tư tưởng thật
tối cao. Bạn hăy nuôi lấy một tâm
trạng quân tử: can đảm, trung chính và
vui vẻ. V́ tư tưởng đẹp th́
hành vi rất đẹp. Đă ham muốn
tất cả phải thành công và lời
cầu nguyện nào chân thành cũng
được chuẩn hứa. Lư tưởng
ủ ấp trong ḷng sẽ cấu tạo nên
những hành vi hợp với lư tưởng.
Ngửng đầu lên, bạn, v́ nếu
trong mỗi cái kén có một con bướm chưa
nở, th́ trong tâm mỗi ta có một điểm
phật, chỉ đợi dịp phát huy.
Người Trung Hoa thiệt khôn. Câu phương
ngôn này của họ phải được
dán trong nón chúng ta đội: 'Người nào
không biết mỉm cười, đừng nên
mở tiệm'. Và khi bàn tới điều
kiện mở tiệm, ông Fletcher đă phát
ra những tư tưởng này:
Giá trị của nụ cười:
1- Một nụ cười chẳng mất
vốn, mà lợi thật nhiều.
2- Một nụ cười không làm nghèo người
phát nó nhưng làm giàu người nhận nó.
3- Một nụ cười chỉ nở trong
khoảnh khắc, nhưng có khi làm cho ta
nhớ tới suốt đời.
4- Kẻ phú quí tới bực nào mà không có
nó th́ cũng vẫn c̣n nghèo; c̣n kẻ nghèo
hèn tới đâu, mà sẵn có nó th́ vẫn
c̣n cái vốn vô tận.
5- Nụ cười gây hạnh phúc trong gia
đ́nh, nó là nguồn gốc những
hảo ư trong thương nghiệp và là
dấu hiệu của t́nh bè bạn.
6- Nó bồi dưỡng kẻ mệt
nhọc, nó là h́nh ảnh b́nh minh cho kẻ ngă
ḷng, là nắng xuân cho kẻ buồn rầu,
và là thuốc mầu nhiệm nhất của
tạo hóa để chữa lo âu.
7- Nụ cười không thể mua được,
không thể xin như khất thực
được, không mượn được
mà cũng không thể ăn cắp được.
V́ ta khư khư giữ nó th́ nó chẳng có
giá trị ǵ, nhưng nếu ta dùng nó
một cách hào phóng th́ giá trị nó vô cùng.
8- Cho nên khi bạn gặp một người
mệt nhọc, không c̣n sức tươi cười
với bạn được, th́ bạn hăy
mỉm cười với người đó
đi. V́ người nào không c̣n lấy
một nụ cười để tặng
kẻ khác, người đó cần nhận
một nụ cười hơn ai hết...
Vậy nếu bạn muốn được
thương mến, xin nhớ quy tắc
thứ hai này:
'Giữ nụ cười trên môi'
|
Không
theo quy tắc là tự rước lấy
thất bại
|
Không theo quy tắc sau này
tức là tự rước lấy thất
bại
Năm 1898, Joe Farley chết một cách bất
ngờ, để lại vợ góa và ba con côi
với vài trăm đồng bạc vốn.
Đứa lớn nhất tên Jim, mười
tuổi, phải giúp việc trong một ḷ
gạch: đẩy xe cát, đổ cát vào
khuôn, phơi gạch. Không có th́ giờ
học, nhưng có một thiên tài trời cho
riêng dân ái Nhĩ Lan là bẩm sinh đă
biết nghệ thuật làm cho người khác
thương ḿnh. Lớn lên, ông làm chính
trị, tập nhớ tên họ và vẻ
mặt của người khác, mà lần
lần trí nhớ đó trở nên kỳ
diệu.
Không hề ṭng học một trường
đại học nào hết, mà chưa đầy
bốn mươi sáu tuổi, có tới
bốn trường đại học cấp
bằng danh dự cho ông, lại làm Hội trưởng
ủy ban dân chủ quốc gia, và Tổng giám
đốc sở Bưu điện.
Một lần được ông tiếp, tôi
hỏi ông bí quyết của sự thành công
đó. Ông đáp: 'Nai lưng ra mà làm
việc'. Tôi căi: 'Đừng nói chơi mà!'.
Ông hỏi lại tôi: 'Vậy theo ông, bí
quyết đó ở đâu?' Tôi đáp: 'Người
ta nói rằng ông có thể gọi tên
được mười ngàn người'.
Ông căi:
- Xin lỗi ông, ông lầm. Tôi có thể
gọi tên năm chục ngàn người.
Nhờ trí nhớ kinh dị đó mà Jim Farley
đi cổ động đắc lực cho
ông Franklin D.Roosevelt được quốc dân
bầu làm tổng thống.
Phương pháp ông giản dị lắm.
Mỗi lần ông mới làm quen với ai, ông
hỏi tên họ người đó và cách
viết ra sao. Ông t́m cách biết rơ về gia
đ́nh, nghề nghiệp, màu sắc chính
trị người đó, ghi nhớ lấy
rồi, lần sau gặp lại, - dù là cách
một năm đi nữa - ông cũng có
thể vỗ vai người đó mà hỏi
thăm về vợ, con, cả đến
những cây trồng trong vườn người
đó nữa!
Vậy th́ tới đâu ông cũng có
bạn thân, có ǵ là lạ?
Mấy tháng trước cuộc bầu cư
Tổng thống Roosevelt, Jim Farley viết
mỗi ngày cả trăm bức thư cho dân
miền Bắc và miền Tây. Rồi ông
đi trong mười chín ngày, khắp hai
chục xứ, trên ba chục ngàn cây số.
Đi xe lửa, xe ngựa, xe hơi, tàu
thủy. Tới mỗi tỉnh, ông đăi các
cử tri một bữa cơm trưa hay cơm
tối, đem hết tâm can mà bày tỏ
thiệt hơn với họ, đoạn
chạy biến qua tỉnh khác.
Trở về nhà, ông viết ngay thư cho
một người ông quen nhất trong đám
cử tri ông mới đăi tiệc và xin cho
biết tên những người đă có
mặt hôm ông đăi tiệc cổ động.
Thành thử ông có một cuốn sổ ghi hàng
ngàn tên những người ấy. Rồi
mỗi cử tri đó đều ngạc nhiên
nhận được của ông một
bức thư đề: 'Bạn Bill thân
mến'. 'Bạn Joe thân mến...' và kư tên:
'Jim'.
Jim Farley hiểu rằng hạng trung nhân đều
thấy tên ḿnh êm ái hơn hết thảy
những tên khác. Nhớ được tên
đó, đọc nó được một cách
dễ dàng, tức là khen người đó
một cách kín đáo và khôn khéo. C̣n nếu
quên hoặc viết sai tên đó tức là làm
cho người ta khó chịu. Riêng tôi, tôi cho
rằng người ta vô lễ với tôi,
nếu trên bao thư gởi cho tôi người
ta đă biên sai tên tôi.
Những kỹ thuật gia giúp việc ông
Andrew Carnegie biết rơ giả kim thuật hơn
ông nhiều. Vậy tại sao ông vua thép
đó thành công? Là v́ ông biết dẫn
đạo người. Ngay từ hồi ít
tuổi, ông đă có tài tổ chức,
thấu tâm lư và chỉ huy. Mới mười
tuổi ông thấy rằng ai cũng cho tên
họ của ḿnh là vô cùng quan trọng.
Một hôm, ông bắt được một
con thỏ cái mới sanh được
một bầy thỏ con. Mà không có chi nuôi chúng
hết. Ông bèn dụ tụi bạn trẻ như
vầy: 'Nếu chúng bây chịu kiếm lá
cây nuôi bầy thỏ th́ ta sẽ lấy tên
mỗi đứa đặt tên cho một con
thỏ'. Kết quả thần diệu. Và
ông không bao giờ quên chuyện đó
hết.
Nhiều năm sau, ông lại dùng thuật
đó. Ông lấy tên của hội trưởng
một công ty xe lửa để đặt tên
cho một xưởng lớn của ông và
nhờ vậy mà công ty xe lửa đó thành
khách hàng mua đường rầy của ông!
Khi George Pullman và Carnegie tranh nhau độc
quyền chế tạo những toa xe lửa có
giường ngủ cho một công ty hỏa
xa nọ, hai bên chỉ trích lẫn nhau, đua
nhau hạ giá, thành thử đều không
lời. Nhưng Carnegie nhớ ngay bài học
con thỏ. Một hôm gặp Pullman, ông chào:
'Chào ông Pullman, ông có tin rằng hai đứa
ḿnh đều điên hết không?'.
Ông kia hỏi lại: - Ông muốn nói chi?
Carnegie bèn đề xướng với Pullman
hợp hai công ty lại làm một, dùng
những lời quyến rũ vạch rơ
những lợi chung của sự kết liên
đó. Pullman chú ư nghe, nhưng chưa tin
hẳn. Sau cùng, ông hỏi: 'Công ty mới
đó sẽ đặt tên chi?'. Carnegie
tức khắc trả lời: 'Th́ đặt
là Công ty Pullman tất nhiên rồi'.
Hiệu quả tức th́. Nét mặt ông
Pullman tươi hẳn lên, rồi ông
mời: 'Ông vô pḥng tôi. Chúng ta sẽ bàn thêm...'.
Cuộc thương lượng đó
đưa tới một khế ước, nó
thay đổi cục diện kỹ nghệ
thiết lộ ở Mỹ.
Cái tài nhớ được và kính trọng
tên bạn, và tên những người
cộng sự của ông, là một trong
những bí quyết đă làm cho ông nổi
danh; ông tự phụ rằng nhớ
được tên họ một số đông
thợ của ông, và khoe rằng ông c̣n đích
thân chỉ huy xí nghiệp của ông ngày nào,
th́ không có những vụ làm reo khuấy
rối sự yên ổn và cần mẫn trong
các xưởng ông ngày đó.
C̣n ông Paderewsky, một nhạc sĩ dương
cầm nổi danh, rất được ḷng
người bếp da đen hầu ông trong
toa xe lửa riêng của ông. Mỗi lần ông
đi biểu diễn tài nghệ về, người
bếp đó luôn luôn đích thân dâng ông
một món ăn đêm mà ư nấu riêng
để ông dùng. Tại sao y quư ông như
vậy? Tại ông theo lễ phép châu Âu,
với một giọng trịnh trọng
gọi người đó bằng: 'Ông
Copper', chớ không kêu xách mé theo kiểu
Mỹ. Và 'ông Copper' thích được
gọi như vậy lắm.
Loài người cho tên ḿnh là vinh dự
lắm - Cho nên t́m đủ cách
truyền nó lại đời sau.
Như ông Barnum là người keo bẩn có
tiếng, chỉ v́ không con nối dơi, mà dám
bỏ ra hai muôn rưỡi mỹ kim cho
thằng cháu ngoại để y chịu theo
họ ông.
Hai trăm năm trước, những người
giàu có thường biếu tiền cho các văn
sĩ để được thấy tên ḿnh
trên chỗ đề tặng của tác
giả.
Những thư viện, viện bảo tàng
sở dĩ sưu tập được
nhiều sách, đồ quư là nhờ
những phú gia biếu đồ hoặc quyên
tiền và lưu danh lại sau này. Nhà
thờ, đền chùa cũng vậy:
những người bỏ những số
tiền lớn ra đục tượng, tô
chuông là những ai?
Sở dĩ chúng ta quên tên người,
phần nhiều là v́ chúng ta không chịu
mất công, mất th́ giờ chép lại,
lặp lại cho nó in vào trong đầu óc
chúng ta. Chúng ta tự bào chữa rằng như
vậy lâu quá, mà công việc ta bề
bộn quá.
Nhưng chắc không có ai bận việc
bằng Tổng thống Franklin D.Roosevelt.
Vậy mà ông có cách nhớ được
cả tên, những người thợ máy ông
đă gặp.
Hăng Chrysler đóng một chiếc xe hơi riêng
cho Tổng thống F.D.Roosevelt, rồi cho
kỹ sư W.F.Chamberlain với một người
thợ máy lại Bạch Cung giao xe cho
Tổng thống.
Ông Chamberlain tới, được Tổng
thống tiếp đăi niềm nở vui
vẻ lắm, gọi tên và chào hỏi,
tỏ rằng được ông Chamberlain
tới chỉ những bộ phận xe cho ông,
ông hoan hỉ vô cùng. Ông ngắm nghía
từng bộ phận nhỏ một, từ
nệm ngồi cho tới cái khóa cửa,
tới thùng xe, nhất là những chi tiết
nào do ông Chamberlain sáng tạo cho tiện
lợi, th́ ông cứ muốn ghi nhớ
lấy và chỉ cho bà Tổng thống, cho
nữ Bộ trưởng lao động
Perkins và cô thư kư riêng của ông. Rồi
ông khen không ngớt miệng: 'Thiệt
tuyệt; chỉ cần ấn cái nút là xe
chạy, chẳng khó nhọc chút chi hết.
Đẹp quá... tôi muốn có th́ giờ tháo
bộ máy ra xem xét nó chạy ra sao'.
Khi ông Chamberlain chỉ cho ông xong rồi,
Tổng thống quay lại nói: 'Ông
Chamberlain, Hội đồng Ngân hàng liên bang
đang đợi tôi từ nửa giờ
rồi; xin kiếu ông, tôi phải đi
mới được...'
Lúc ông Chamberlain tới, có giới thiệu
cho Tổng thống người thợ máy
đi theo ông. Anh này nhút nhát, đứng xa
xa, không nói nửa lời, mà tên của anh trước
sau chỉ nhắc tới có một lần,
vậy mà trước khi từ giă, Tổng
thống đưa mắt kiếm anh ta,
bắt tay anh ta, gọi tên anh ta và cám ơn
đă mất công tới. Những lời
đó không phải thốt ra như cái máy
đâu, mà trái lại, có một giọng yêu
mến thật thà.
Ít ngày sau, ông Chamberlain nhận được
tấm h́nh với chữ kư của Tổng
thống gởi biếu và mấy lời cám
ơn một lần nữa. Thiệt không sao
hiểu được ông kiếm đâu
đủ th́ giờ để làm công
việc gây cảm t́nh đó.
Franklin D.Roosevelt biết rằng một trong
những cách chắc chắn dễ dàng và công
hiệu nhất để làm cho một người
vui ḷng và nhớ tên họ người
ấy và tỏ cho họ thấy rằng
họ quan trọng. Tổng thống Roosevelt c̣n
làm như vậy, c̣n phần đông chúng ta,
ra sao? Chúng ta khi được giới
thiệu với một người lạ nói
chuyện với họ một lát, rồi khi
từ biệt không nhớ tên người ta
để mà chào nữa.
Một nhà chính trị trước nhất
phải nhớ tên những cử tri. Như
vậy mới có danh và có quyền được.
Nếu không th́ bị thiên hạ bỏ quên.
Trong thương măi và xă giao, sự nhớ tên
người cũng quan hệ không kém ǵ trong
chính trị.
Hoàng đế Nă Phá Luân đệ tam khoe
rằng dù việc nước bề bộn mà
ông vẫn có thể nhớ tên mỗi người
ông đă gặp. Phương pháp ông
giản dị lắm. Khi ông nghe không rơ
một tên nào, ông nói: 'Xin lỗi, tôi chưa
nghe rơ'. Nếu tên hơi lạ, ông
bảo người ta đánh vần cho ông
nhớ. Rồi trong khi nói chuyện với người
đó, ông t́m cách nói tên người đó
vài ba lần và ráng ghi trong trí nhớ h́nh dáng,
vẻ mặt người đó để khi
thấy người th́ liên tưởng ngay
tới tên được.
Nếu là một nhân vật rất quan
trọng, ông viết ngay tên nhân vật đó
trên một miếng giấy, ngó kỹ nó,
tập trung tư tưởng vào nó, cho nó
khắc sâu trong óc. Như vậy, ông vừa
dùng tai và mắt để nhớ. Tất
cả những cái đó mất th́ giờ
lắm. Nhưng, Emerson nói, 'lễ phép tức
là phải chịu nhiều hy sinh nhỏ'.
Vậy, muốn gây thiện cảm, xin
bạn để ư tới quy tắc thứ
ba này:
'Phải nhớ rằng tên một người
đối với người đó là
một âm thanh quan trọng và êm tai hơn
hết thảy những âm thanh khác'. |
Bạn muốn thành
một người nói chuyện có duyên?
|
Bạn muốn thành
một người nói chuyện có duyên
không? Dễ lắm
Mới rồi, sau một tiệc rượu,
chủ nhà mời tôi đánh bài. Tôi không
biết chơi mà bà ngồi bên cạnh
tôi cũng vậy. Chúng tôi nói chuyện
với nhau.
Bà ấy biết rằng hồi trước
tôi có việc phải ở bên châu Âu năm
năm.
Bà nói: 'Ông Carnegie, tôi ước ao
được ông tả cho tôi nghe
những thắng cảnh bên đó'.
Khi chúng tôi lại ngồi trên một
chiếc ghế dài, bà ta cho hay rằng
mới ở châu Phi về với
chồng bà. Tôi nói: 'Châu Phi có
nhiều cái thú lắm. Tôi vẫn mong
mỏi từ lâu được dịp
qua đó, mà chỉ đi một lần
tới Alger rồi trở về. Tôi
ở Alger được đúng hai mươi
bốn giờ đồng hồ... ở
bên đó, ông bà có săn thú rừng không?...
Có? Ông bà thiệt gặp may tôi muốn
được như ông bà lắm. Xin bà
kể cho tôi nghe'.
Bà ta diễn thuyết trong bốn mươi
lăm phút, không nhớ ǵ tới
những thắng cảnh bên Âu nữa. Bà
chỉ muốn gặp được người
chăm chú nghe bà, để bà có cái vui
được dịp nói tới bà và
những kỷ niệm của bà.
Bà đó kỳ dị không? Thưa không!
Vô số người cũng như bà.
Tất cả chúng ta đều muốn
diễn thuyết khi có người chăm
chú nghe ta.
Trong một bữa cơm tối, nhà
một người bạn làm nghề
xuất bản, tôi được
gặp một nhà thực vật học
có danh. Đó là lần đầu tiên
trong đời tôi được gặp
một nhà thực vật học và ông
ấy nói chuyện nghe muốn mê. Tôi xích
lại gần ông, nghe ông diễn
giải về các loài cây cỏ và
những chi tiết lạ lùng về
một cây rất tầm thường là
khoai tây... Ông khuyên tôi nhiều điều
rất quư về cách giữ ǵn khu vườn
nhỏ của tôi.
Trong bữa tiệc đó, có mười
hai ông khách nữa mà tôi như không
biết có ai hết: tôi phạm hết
thảy những điều mà thường
thức về xă giao để nghe trong
mấy giờ đồng hồ nhà
thực vật học của tôi.
Tới nửa đêm tôi xin phép ra
về. Sau này có người cho hay
rằng, tôi vừa ra khỏi pḥng, nhà thông
thái đó quay lại nói với ông
chủ nhà, khen tôi thế này, thế khác
và cho rằng câu chuyện tôi rất
hứng thú và tôi là một người
ăn nói rất có duyên.
Tôi mà nói chuyện có duyên ư? Nhưng
hôm đó tôi có thốt ra nửa lời
nào đâu?
Giả thử tôi có nói, th́ câu
chuyện đă quay ra một vấn đề
khác rồi; v́ về khoa thảo mộc
học, tôi hoàn toàn không biết chút chi
hết. Tôi chỉ mê mẩn nghe thôi. V́
những điều ông giảng giải
khích thích tôi nhiều lắm. Ông ấy
thấy rơ như vậy và điều
đó làm cho ông vui là lẽ tự nhiên.
Chăm chú nghe một người khác, khác
ǵ nhiệt liệt khen họ. Một văn
sĩ nói: 'Say mê
nghe lời nói của một người,
tức là tôn kính người đó, mà
rất ít người không cảm động
trước sự tôn kính đó'.
Hôm ấy tôi không những chỉ say mê
nghe mà thôi, c̣n tỏ với ông ấy
một tấm ḷng quư mến và ngưỡng
mộ chân thành nữa. Tôi nói với ông
rằng ông đă chỉ bảo với tôi
rất nhiều, và tôi nghe nói mà mê.
Đó là sự thực. Tôi lại nói
rằng: nếu được lang thang
trong một cánh đồng với ông th́
thú vô cùng. Cái đó cũng là sự
thực nữa.
Tôi ngỏ ư muốn được tái
ngộ ông và thiệt t́nh tôi bây giờ
rất muốn được gặp ông
lần nữa.
Đó, chỉ v́ vậy mà ông khen tôi là
nói chuyện khéo, sự thiệt tôi
chỉ là một thính giả kiểu
mẫu và biết cổ vũ ông nói thôi.
Làm sao cho khách hàng có thiện cảm
với ta, vui vẻ nghe ta, tin ta và theo ư
ta? Theo giáo sư C.W.Eliot
th́ không khó chi hết. Trước
hết ta phải đặc biệt chăm
chú nghe họ. Không có chi làm đẹp ḷng
họ bằng.
Điều đó dễ hiểu quá mà!
Không cần phải theo học bốn năm
tại Harvard để t́m thấy chân lư
đó. Vậy mà tôi thấy và các
bạn cũng thấy có những nhà buôn
không ngần ngại mướn những
cửa hàng xa hoa, chú trọng về
sự buôn hàng với cái giá hời
nhất để có thể bán rẻ, mà
vẫn lời, cửa hàng họ trưng
bày lộng lẫy, họ tiêu hàng trăm
đồng vào công cuộc quảng cáo,
mà rồi rốt cuộc, mướn
những người làm công không
biết nghệ thuật 'nghe', ngắt
lời khách hàng, căi lại họ, làm
mất ḷng họ, như vậy có khác ǵ
đuổi họ ra khỏi cửa hàng
không?
Xin các bạn nghe chuyện ông J.C. Wooton,
một người học tṛ của tôi.
Ông ấy mua một bộ đồ
tại một tiệm lớn nọ.
Về nhà bận ít bữa ông bực ḿnh
v́ thấy màu áo thôi ra và làm đen
cổ áo sơ-mi.
Ông đem bộ đồ đó lại
tiệm, phàn nàn với người làm công
đă bán bộ đồ đó cho ông.
Cũng không phải để phàn nàn
nữa, mà để giảng giải cho
người bán hàng nghe, nhưng người
này chưa nghe, đă ngắt ngay lời:
'Chúng tôi đă bán cả ngàn bộ
đồ thứ đó, mà chưa hề
có ai kêu nài chi hết'.
Lời th́ như vậy, nhưng
giọng c̣n tệ hơn nữa.
Giọng hung hăng như muốn
bảo: 'Chú nói dối, chú ơi! Tôi
đi guốc trong bụng chú rồi!'.
Nghe thấy chúng tôi căi cọ nhau,
một người bán hàng khác chạy
lại, chêm vào: Bộ đồ màu
đen nào, lúc mới đầu cũng hơi
thôi ra như vậy, không thể tránh
được... Nhất là những
bộ đồ giá đó. Tại nước
nhuộm như vậy.'
'Tôi giận sôi lên, ông Wooton nói, người
bán hàng thứ nhất có ư cho tôi
dối dá; người thứ nh́
muốn chê tôi đă mua đồ
xấu, rẻ tiền. Tôi nổi điên,
muốn liệng bộ đồ vào
đầu họ, th́ th́nh ĺnh, người
chủ gian hàng tới. Người này
thiệt thạo nghề, ông làm cho
một khách hàng đương thịnh
nộ hóa ra hài ḷng.
Ông làm ra sao?
Trước hết: ông nghe câu chuyện
của tôi từ đầu chí cuối,
không nói nửa lời.
Sau: khi tôi ngừng nói, hai người bán
hàng kia bày lư lẽ của họ ra th́
ông bênh tôi mà bẻ lư lẽ của
họ. Không những ông công nhận
rằng quả áo ngoài đă thôi và làm
đen cổ áo sơ-mi tôi mà ông c̣n
nhắc lại rằng bất kỳ món
hàng nào bán ở tiệm đó, cũng
phải làm cho khách hàng về nhà hoàn toàn
vừa ư.
Sau hết: ông nhận rằng không
biết tại sao nó lại thôi ra như
vậy, và ông thẳng thắn nói
với tôi: 'Xin ông cho biết chúng tôi
phải làm sao, và chúng tôi sẽ tuân
lệnh ông'.
Năm phút trước, chắc là tôi
đă la lên: 'Ông giữ lấy bộ
đồ quư hóa đó của ông'. Nhưng
bây giờ tôi trả lời: tôi 'chỉ
muốn hỏi ư ông thôi; tôi muốn
biết sau này nó c̣n thôi nữa không và
làm sao cho nó khỏi thôi'.
Ông ta khuyên tôi mang về bận thử
một tuần nữa. Nếu lúc đó
không vừa ḷng th́ sẽ mang lại
đổi. Và ông ta lấy làm ân hận
v́ sự đó lắm.
Tôi trở về, tươi tỉnh.
Một tuần sau, áo đó quả nhiên
hết thôi, và từ đó tôi hoàn toàn
tín nhiệm cửa hàng đó'.
Người đó được làm
chủ gian hàng có chi lạ? Hai người
bán hàng kia sẽ làm phụ suốt đời...
Có lẽ c̣n đổi họ xuống gói
hay khuân đồ nữa là khác, để
họ hết tiếp xúc với khách hàng.
Nhiều khi muốn cho một người
mắc bệnh càu nhàu kinh niên nguôi cơn
giận chỉ cần có một người
kiên tâm hiểu họ, chịu làm thinh
nghe họ, để họ mặc t́nh phùng
mang, trợn mắt như con rắn
hổ, phun ra ngoài cái nọc độc nó
làm cho họ đương nghẹt
thở.
Bạn muốn
thành một người nói chuyện có
duyên không? Dễ lắm
Vài năm trước, Công ty Điện
thoại Nữu Ước có một thân
chủ gắt gỏng, khó tính, trần
gian có một. Y làm đủ t́nh, đủ
tội, dọa đập máy điện
thoại, không chịu trả tiền y
thiếu, cho rằng công ty tính lộn, kêu
nài trên mặt báo năm bảy phen,
đầu đơn kiện ở ṭa và
tại ủy ban các công sở. Sau cùng,
muốn cho yên chuyện, công ty phái
một sứ giả khôn lanh nhất
lại thăm con 'ác là' đó. Sứ
giả b́nh tĩnh nghe ông tướng
quạu đó, để mặc ông tuôn
ra những lời cay đắng ra cho
hả ḷng, và chỉ gật đầu tán
thành và 'mô phật'.
Nghe ông ta tuôn ra trong ba giờ đồng
hồ rồi về. Lần sau trở
lại nghe ông ta tiếp tục cuộc
diễn thuyết giông tố của ông.
Bốn phen như vậy. Lần thứ tư,
trước khi về nhà sứ giả
đă nghiễm nhiên thành một Hội
viên danh dự trong 'Hội bảo trợ
những người dùng điện
thoại', mà ông đó mới sáng
lập. Hồi đó, cho măi tới bây
giờ cũng vẫn vỏn vẹn có
hai người đó làm hội viên thôi.
Nhà sứ giả chỉ việc chú ư
nghe và kết quả là ông tướng
quạu đó thành ra thuần hậu,
chịu trả hết số tiền
đă thiếu công ty và chịu rút
đơn không kiện công ty nữa.
Thiệt chưa từng thấy ông ta
dễ dăi với công ty như vậy bao
giờ.
Tại sao vậy? Là v́ ông kêu nài,
phản kháng để tỏ cái quan
trọng của ông ra, khi người thay
mặt cho công ty chịu nhận thấy
sự quan trọng đó, th́ những
nỗi bất b́nh tưởng tượng
của ông tan như mây khói hết.
Nhiều năm trước, một khách
hàng giận dữ bước vào văn
pḥng ông J.F. Detmer, nhà sáng tạo xưởng
dệt Detmer lớn nhất thế
giới.
Người đó rơ ràng thiếu
của xí nghiệp Detmer mười lăm
mỹ kim, viết thư đ̣i nhiều
lần mà không chịu trả, hôm đó
đi xe lửa từ nhà lại hăng, nói
không những không trả tiền mà
từ rày không thèm mua hàng ở hăng
nữa.
Ông Detmer sẵn sàng kiên tâm nghe, khi người
đó đă trút hết cơn lôi đ́nh,
b́nh tĩnh lại rồi, cơ hội
thuận tiện, ông Detmer mới ôn
tồn nói: 'Tôi cám ơn ông đă
lại tận đây để cho tôi hay
những điều đó. Như vậy
ông đă giúp tôi được một
việc lớn lắm; v́ nếu pḥng
kế toán của chúng tôi đă làm cho
ông bất b́nh th́ chắc có nhiều khách
hàng dễ dăi cũng bất b́nh nữa.
Và điều đó chúng tôi tất nhiên
là muốn tránh. Xin ông tin tôi, ông nóng
lại phân trần với tôi một, th́
tôi nóng muốn biết những nỗi
bất b́nh của ông tới hai kia'.
'Ông ta chắc là tuyệt nhiên không
ngờ tôi trả lời như vậy -
ông Detmer kể lại. - Tôi tưởng
ông ấy hơi cụt hứng v́ ông ta
từ xa lại cốt ư là để 'xài'
tôi cho hả... Thế mà đáng lẽ gây
với ông ấy, tôi lại cám ơn ông!
Tôi hứa với ông xóa nó đi v́
'một người ngăn nắp như
ông, tính toán mỗi một cuốn
sổ tất là ít lẫn lộn hơn
các viên kế toán của tôi phải tính
toán sổ của cả ngàn khách hàng'.
'Tôi lại thêm rằng, tôi hiểu ḷng
ông ấy lắm và ở địa
vị ông ta, có lẽ cũng hành động
như ông. Rồi tôi lại giới
thiệu với ông ấy vài nhà bán len
khác v́ ông ấy không muốn mua giúp tôi
nữa'.
'Hồi trước, mỗi lần ông
ấy ra tỉnh tôi thường mời
ông dùng bữa trưa với tôi. Lần
này tôi cũng mời, ông ta bất đắc
dĩ nhận lời... Nhưng tới
chiều, khi cùng với tôi trở
lại pḥng giấy của tôi, ông đặt
mua cho tôi một số hàng lớn
nhất từ trước đến
giờ. Ông về nhà b́nh tĩnh hơn và
muốn tỏ ra công bằng với chúng
tôi, cũng như chúng tôi đă công
bằng với ông, ông lục giấy
tờ của ông ra, kiếm thấy toa hàng
đă thất lạc và gởi trả chúng
tôi mười lăm mỹ kim với vài
lời xin lỗi.
'Sau này, khi con trai ông ta sinh; ông lấy tên
Detmer của tôi đặt tên đệm
cho con ông và ông c̣n là bạn thân và khách
hàng của chúng tôi cho tới khi ông
từ trần hai mươi hai năm
sau'.
Đă lâu rồi, một cậu bé Ḥa
Lan tới di trú nước Mỹ. Cha
mẹ cậu nghèo lắm. Tan giờ
học, cậu phải kiếm tiền
bằng cách lau cửa kính một
tiệm bánh ḿ và lượm những
cục than vụn mà những xe chở
than để rớt trên đường.
Tên cậu là Edward Bok. Suốt
thiếu thời, cậu đi học
cả thảy có sáu năm. Vậy mà sau
thành một trong những nhà xuất
bản tạp chí lớn nhất ở châu
Mỹ. Chuyện đời cậu dài
lắm. Nhưng nguyên nhân kết quả
đó là cậu thi hành những quy
tắc dạy trong chương này.
Cậu thôi học từ hồi mười
ba tuổi, phải làm công cho một công
ty nọ. Nhưng vẫn quyết chí
học, học một ḿnh. Cậu
nhịn ăn bữa trưa và để
dành tiền giấy xe điện cho
tới khi mua được một
cuốn tự điển tả công
nghiệp các danh nhân nước Mỹ. Và
cậu nảy ra một ư rất mới.
Sau khi đọc tiểu sử các danh nhân
hiện đại, cậu viết thư
cho nhiều vị yêu cầu họ cho
biết thêm những chi tiết thuộc
hồi thơ ấu mà tự điển
không ghi chép. V́ cậu tỏ ra 'biết
nghe' cho nên được các danh nhân
đó kể chuyện ḿnh cho cậu.
Hồi đại tướng J.A.Garfield
ứng cử Tổng thống, cậu
viết thư hỏi có phải hồi
thiếu thời đại tướng
đă làm nghề kéo ghe trên kinh để
độ nhật không? Và Garfield trả
lời cậu... Cậu lại viết thư
hỏi đại tướng Grant xin cho
biết những chi tiết trong một
trận mà đại tướng cầm
quân. Grant vẽ cho cậu một bản
đồ rồi mời cậu (lúc đó
cậu mới mười bốn tuổi
rưỡi) lại nhà dùng cơm và nói
chuyện.
Nhờ khéo kích thích những người
đó, tả lại những thành công
của họ - một vấn đề mà
bất cứ danh nhân hay thường nhân
ai cũng ưa nói tới mà không chán -
cho nên cậu bé xuất thân hèn hạ
đó không bao lâu được giao
thiệp với một số lớn danh
nhân nước Mỹ và được
nhiều vị tiếp đăi như khách
quư. Sự giao thiệp đó nung đúc
cho cậu một đức tự tin quư
báu, một hoài băo và một hy vọng
cao xa, xoay chuyển hẳn cả cuộc
đời cậu. Và tôi nhắc lại,
được vậy chỉ nhờ
cậu thi hành những quy tắc mà chúng
ta đương nêu ra đây.
Isaac Marcosson, nhà quán quân về môn
phỏng vấn các danh nhân, nói rằng
phần đông phỏng vấn viên không
thành công chỉ v́ quá chăm chú tới
những câu vấn thành ra không chú ư nghe
những câu đáp... Nhiều danh nhân nói
với Marcosson rằng họ ưa
gặp một người biết nghe hơn
là một người biết nói
chuyện. Tai hại thay! Khả năng
biết nghe đó h́nh như lại là
khả năng hiếm thấy nhất.
Không phải chỉ các danh nhân mới thích
được người ta nghe ḿnh nói
đâu; về phương diện đó,
thường nhân cũng như họ.
Một văn sĩ đă nói: 'Nhiều
người mời lương y tới
chỉ để kể lể tâm sự
thôi'.
Trong những ngày đen tối nhất
của cuộc Nam Bắc chiến tranh,
Lincoln viết thư mời một ông
bạn cũ ở xứ Illinois tới
Washington để bàn về vài vấn
đề. Ông bạn tới Bạch Cung
và Lincoln nói với ông trong mấy
tiếng đồng hồ về tờ
bố cáo ông tính công bố để
thủ tiêu chế độ nô lệ.
Lincoln ôn lại tất cả những lư
lẽ bênh vực đạo luật
đó và những lư lẽ chống đạo
luật đó; ông đọc lại
hết cả những bức thư và bài
báo nói về vấn đề đó,
trong ấy có nhiều bài thống trách
ông sao chưa phế trừ chế độ
nô lệ, lại có nhiều bài khác
chỉ trích ông, v́ ông muốn hủy
bỏ chế độ đó.
Sau khi diễn thuyết một hồi lâu,
Lincoln bắt tay ông bạn già, chúc ông ta
b́nh an và mời ông trở về Illinois,
chẳng hỏi ư kiến ông ta một chút
chi hết. Lincoln đă nói để trút
những nỗi suy nghĩ nó đè
nặng trong ḷng ông, như vậy để
cho óc ông được sáng suốt. Ông
bạn già kể lại: 'Khi ông Lincoln
nói xong rồi, ông ấy b́nh tĩnh hơn'.
Lincoln không cần một người khuyên
bảo, ông chỉ muốn có một
bạn thân nghe ông nói và hiểu ông
để ông trút tâm sự của ông thôi.
Hết thảy chúng
ta chẳng như
vậy ư? Và ông khách hàng bực
tức, người làm công bất b́nh,
ông bạn mất ḷng... đều
cần kiếm người để than
thở.
Nếu các bạn muốn người ta
trốn bạn, chế giễu lén
bạn hay khinh ghét bạn th́ bạn làm
như vầy: đừng bao giờ nghe
người khác nói hết; bạn
cứ nói hoài về bạn thôi. Trong khi
người khác nói, bạn nẩy ra
một ư ǵ chăng, th́ đừng đợi
người ta nói hết câu. Đợi
mà làm ǵ? Câu chuyện người ta
kể đâu có thú vị hay ho bằng câu
chuyện bạn sắp kể ra? Tại
sao mất th́ giờ nghe chuyện con gà
con kê đó? Mạnh bạo đi,
cắt ngang câu người ta nói đi.
Bạn có quen ai hành động như
vậy không? Riêng tôi, tôi đă
thấy... Thực tai hại. Chịu không
nổi họ! Họ đầy tự
phụ, say mê về cái quan trọng
của họ! Nực cười nhất
là một số trong những kẻ đó
lại được mọi người
coi thuộc giới thượng lưu!
Kẻ nào chỉ nói về ḿnh th́
chỉ nghĩ tới ḿnh thôi. Và 'kẻ
nào chỉ nghĩ tới ḿnh thôi,
nhất định là một kẻ
thiếu giáo dục'. Ông Nicholas Murray
Putler, giám đốc trường
Đại học Columbia nói vầy: 'Dù
kẻ đó học hành tới bực nào
nữa th́ cũng vẫn là thiếu giáo
dục.'
Vậy nếu bạn muốn người
ta coi là nói chuyện có duyên th́ bạn
phải biết cách nghe. Nên nghe lời
khuyên tài t́nh sau này của một người
đàn bà: 'Muốn
được người chú ư tới,
trước hết phải biết chú ư
tới người'.
Bạn nên đặt
những câu vấn mà ai cũng say mê
đáp: tức như những câu hỏi
về đời tư hay đời công
của họ, những thanh công của
họ.
Nên nhớ rằng người nói
chuyện với ta quan tâm tới
những thị dục, những vấn
đề của họ trăm phần th́
chỉ quan tâm đến ta, đến
nỗi thắc mắc của ta một
phần thôi. Bệnh
nhức răng giày ṿ người đó
hơn là cảnh đói kém làm chết
cả triệu dân Trung Quốc. Một cái
nhọt tại cổ người đó
làm cho người đó lo lắng hơn
bốn chục nạn động đất
ở Châu Phi. Lần sau, có nói chuyện
với ai, xin bạn nhớ tới điều
đó.
Vậy muốn cho người mến,
bạn theo quy tắc thứ tư sau này:
'Biết chăm chú
nghe; và khuyến khích người khác nói
tới họ'
|
Những
ai đă gặp Tổng thống Théodore
Roosevelt đều ngạc nhiên về
sự biết nhiều, hiểu rộng
của ông. Bất kỳ một người
chăn ḅ hay là một kỵ binh, một
nhà chính trị hay một nhà ngoại
giao lại thăm ông, ông đều
biết cách nói hỏi chuyện người
đó. Bí quyết của ông ư?
Giản dị lắm. Khi Roosevelt phải
tiếp một người khách, th́
cả buổi tối hôm trước ông
nghiên cứu vấn đề mà ông
biết khách ưa nói tới hơn
hết.
Cũng như hết thảy những người
dẫn đạo quần chúng, ông
biết rằng cách thần diệu
nhất để chiếm ḷng người
là bàn tới vấn đề mà người
đó thường ấp ủ trong ḷng.
Một thiên tài, William Lyon Phelps, trước
làm giáo sư văn chương ở
Đại học đường Yale,
đă hiểu chân lư đó từ
hồi c̣n nhỏ. Trong một bài
tiểu luận về 'Nhân tánh' ông
kể:
'Khi 8 tuổi, tôi về nghỉ hè ở
nhà cô tôi. Một buổi tối, một
ông khách lại chơi. Sau khi chào hỏi
cô tôi, ông hết sức chú ư tới tôi.
Hồi đó tôi mê chơi tàu lắm và
ông nói về tàu một cách làm cho tôi thích
đặc biệt. Khi ông về rồi,
tôi nhiệt liệt khen ông. Đáng
phục là dường nào! Ông ấy yêu
tàu làm sao? Và biết rơ nó làm sao? Nhưng
cô tôi bảo rằng ông ấy làm
luật sư ở Nữu Ước và
chẳng bao giờ để ư tới tàu
hết. Tôi la lên: 'Thế th́ tại
sao ông chỉ nói chuyện đến tàu
cho cháu nghe?'.
Cô tôi trả lời: 'Tại ông là
một người có giáo dục, ông
thấy cháu mê chơi tàu th́ ông nói
về tàu. Ông ráng sức gây thiện
cảm với cháu'.
Và William Lyon Phelps nói thêm: 'Không bao
giờ tôi quên lời nhận xét đó
của cô tôi'.
Hiện tôi c̣n giữ một bức thư
của ông Edward L.Chalif, một người
hoạt động nhiều cho các
hội hướng đạo sinh.
Ông viết: 'Một hôm hay tin có một
đoàn hướng đạo sắp
đi qua châu Âu họp đại hội
các hướng đạo sinh toàn
cầu, tôi muốn cho một hướng
đạo sinh của tôi dự cuộc
đó. Tôi bèn lại thăm ông Hội
trưởng một Xí nghiệp vào hàng
lớn nhất ở Mỹ, xin ông
cấp cho nó phí tổn du lịch.
Trước khi tới thăm ông, tôi t́nh
cờ được hay rằng ông
mới kư một tấm chi phiếu
một triệu mỹ kim, rồi sau khi
hủy bỏ đi, v́ không cần xài
tới, ông đem đóng khung lại,
giữ làm kỷ niệm một vật
hiếm có. Gặp mặt ông, tôi
liền xin ông cho coi vật quư đó.
Một chi phiếu một triệu mỹ
kim! Tôi nói với ông rằng tôi chưa
từng biết người nào kư
một chi phiếu khổng lồ như
vậy và tôi muốn kể lại cho
những hướng đạo sinh
của tôi rằng chính mắt tôi đă
thấy một chi phiếu một
triệu đồng! Ông vui vẻ
đưa tôi coi. Tôi ngắm nghía, thán thưởng
và xin ông kể cho nghe v́ những đại
sự mà ông đă phát nó ra'.
Các bạn nhận thấy rằng ông
Chalif khi bắt đầu câu chuyện không
hề nói tới thướng đạo
sinh, tới cuộc du lịch hoặc
tới mục đích của ông. Ông
chỉ nói tới vấn đề mà ông
kia ưa nhất. Và sự khéo léo
của ông được thưởng như
sau này:
Một lúc sau, ông hội trưởng
hỏi tôi: 'à! Ông lại thăm tôi có
chuyện chi?'. Tôi bày tỏ lời yêu
cầu tôi. Và ngạc nhiên làm sao, ông
ưng liền, lại c̣n cho tôi nhiều
hơn số tôi muốn nữa. Tôi
chỉ xin phí tổn cho một hướng
đạo sinh, mà ông chịu phí tổn
cho tới năm người và cả cho
tôi nữa, ông lại c̣n cho tôi một
tờ tín dụng trạng để
tới châu Âu, lănh một ngàn mỹ kim.
Ông lại khuyên tôi nên ở châu Âu
bảy tuần lễ. Ông c̣n đưa
cho nhiều bức thư giới
thiệu tôi với các ông đại lư
của ông. Khi chúng tôi tới Paris, lúc
ấy ông có mặt tại đó, ông
tiếp đón chúng tôi và tự lái xe
đưa chúng tôi đi coi châu thành
nữa.
'Từ hồi đó, ông đă kiếm
việc cho nhiều hướng đạo
sinh của chúng tôi mà cha mẹ nghèo. Và
cho tới nay, ông vẫn c̣n sốt
sắng giúp đỡ đoàn của chúng
tôi.
Tôi biết chắc rằng nếu trước
kia tôi không kiếm được cái
sở thích của ông và làm cho ông vui ḷng
ngay từ lúc đầu, th́ ông không cho
tôi được một phần mười
những cái ông đă cho tôi'.
Phương pháp đó có nên thi hành trong
những giao thiệp về thương măi
không? Th́ đây, ta hăy xét tới trường
hợp của ông Henry G. Duvernoy, một
trong những nhà làm bánh ḿ lớn
nhất ở Nữu Ước.
Đă bốn năm rồi, ông ta
kiếm cách bán bánh cho một khách
sạn nọ ở Nữu Ước.
Mỗi tuần lại thăm ông chủ
khách sạn một lần; mỗi khi ông
này dự cuộc công ích nào th́ ông
Duvernoy cũng có mặt tại đó,
tới đỗi ông c̣n mướn pḥng
ở ngay trong khách sạn đó để
'thuyết' ông kia. Công dă tràng.
Sau khi theo học lớp giảng của
chúng tôi, ông Duvernoy thay đổi
chiến lược. Ông kiếm cách ḍ
biết thị hiếu của ông giám
đốc khách sạn.
Tôi hay rằng - lời ông Duvernoy nói - ông
ấy nhờ hăng hái hoạt động
cho một liên đoàn các chủ nhân khách
sạn mà mục đích là phô trương
'sự tiếp đăi niềm nở
của châu Mỹ', nên được làm
hội trưởng hội đó. Liên
đoàn đó sau được các
chủ nhân khách sạn vạn quốc
gia nhập và trở nên một hội
quốc tế mà chính ông được
làm hội trưởng. Hội nghị
của những hội đó họp
ở đâu th́ dẫu phải lội
suối trèo đèo, vượt đại
dương, qua sa mạc, ông cũng
tới dự.
Cho nên lần sau gặp ông, tôi nói ngay
tới liên đoàn của ông.
Và, các bạn ơi! Nồng nàn làm sao!
Ông hùng hồn diễn thuyết trong
nửa giờ đồng hồ về
tổ chức đó. Và tôi thấy rơ ràng
những hội đó là cái 'nghiện'
của ông, là lẽ sống của đời
ông. Trước khi từ giă ông, th́ ông
đă bán cho tôi một tấm thẻ
hội viên.
Tôi không hề nói tới bánh của tôi.
Nhưng vài hôm sau, người quản lư
khách sạn kêu điện thoại
bảo tôi mang mẫu bánh lại để
tính giá cả.
Người đó bảo tôi: 'Không
biết ông đă làm ǵ mà chủ tôi thích
ông tới nỗi ngồi đâu cũng
chỉ nói tới ông thôi'.
Các bạn thử tưởng tượng:
Theo đuổi ông ấy bốn năm
trời mà chẳng kết quả chi
hết. Nếu tôi không biết cách
kiếm những thị hiếu và
những cái ông ấy mê nhất th́ bây
giờ chắc vẫn c̣n phải năn
nỉ ông ấy mua giúp cho nữa'.
Vậy muốn gây thiện cảm
với ai, xin bạn:
'... Nói với người ấy
về cái sở thích, hoài băo của
họ'.
Đó
là quy tắc thứ năm.
|
|
Làm sao cho người ta
ưa ḿnh liền
|
Hôm
nọ tôi lại sở Bưu điện. Khi
đợi tới lượt tôi để
gởi thư bảo đảm, tôi để
ư tới bộ mặt chán chường
của thầy thư kư. Một cuộc đời
ngày ngày cân thư, bán c̣, biên chép như
vậy tất nhiên không thú ǵ hết. Tôi
tự nhủ: 'Ráng làm vui cho anh chàng này
một chút, làm cho y nở một nụ cười...
Muốn vậy, phải khen y cái ǵ mới
được. Thử kiếm xem y có cái ǵ
thực đáng khen không?'. Không phải
dễ, v́ ḿnh không quen người ta. Nhưng
trường hợp hôm đó rất dễ v́
thầy thư kư ấy có bộ tóc rất
đẹp.
Vậy, trong khi thầy ấy cân thư
của tôi, tôi nói: 'Tôi ước ao có
được bộ tóc như thầy!'.
Thầy ấy ngửng đầu lên hơi
ngạc nhiên, nét mặt tươi cười
và nhũn nhặn trả lời: 'Bây giờ
nó đă kém trước rồi'. Tôi nói
rằng trước ra sao không biết,
chứ bây giờ tóc thầy c̣n đẹp
lắm. Thầy rất hoan hỉ. Chúng tôi nói
chuyện vui vẻ một lúc. Khi tôi ra
về, thầy ấy nói thêm: 'Thưa ông,
quả đă có nhiều người khen tóc
tôi'.
Tôi dám cuộc với bạn rằng bữa
đó thầy về nhà, vui như sao, kể
lại chuyện cho vợ nghe và buổi
tối, khi rửa mặt, ngắm bộ tóc
trong gương, tự nhủ, 'Kể ra tóc ḿnh
đẹp thiệt'.
Khi tôi kể lại chuyện đó, một
người học tṛ tôi hỏi: 'Nhưng ông
muốn cầu người đó điều
chi?'.
Tôi muốn cầu người đó điều
chi ư? Trời cao đất dày! Nếu chúng
ta ích kỷ một cách ti tiện đến
nỗi không phân phát được một chút
hạnh phúc cho người chung quanh, đến
nỗi hễ khen ai là cũng để hy
vọng rút của người ta cái lợi ǵ,
nếu tim ta không lớn hơn trái ổi
rừng, th́ chúng ta có thất bại cũng
là đáng kiếp.
Nhưng quả tôi có cầu anh chàng đó
cho tôi một vật, một vật vô cùng quư
báu: là sự hài ḷng cao thượng v́ đă
có một hành vi hoàn toàn không vị lợi,
một hành vi nhân từ mà ta sẽ vui vẻ
nhớ tới hoài.
Có một định luật quan trọng
nhất mà chúng ta phải theo khi giao thiệp.
Theo nó th́ việc ǵ cũng hóa dễ,
trở ngại ǵ cũng thắng được,
ta sẽ có vô số người thương,
sẽ thành công và vui sướng.
Nếu làm trái luật đó tức th́
những nỗi khó khăn sẽ hiện ra.
Luật đó là: 'Luôn luôn phải làm cho người
cảm thấy sự quan trọng của
họ'. Như trên kia tôi đă nói, giáo sư
John Dewey cho rằng thị dục huyễn ngă
là thị dục mạnh nhất của loài
người. Chính thị dục đó làm cho
người khác loài vật.
Trong mấy chục thế kỷ, các
triết nhân t́m kiếm những định
luật chi phối những sự giao
thiệp giữa người với người
và tất cả những sự t́m ṭi đó
đều đưa đến mỗi
một quy tắc không mới mẻ ǵ,
một quy tắc đă có từ hồi nhân
loại mới có sử. Ba ngàn năm trước.
Zoroastre đă dạy quy tắc đó cho dân
Ba Tư thờ thần lửa. Hai mươi
bốn thế kỷ trước, Khổng
Tử đă giảng tới nó. Lăo Tử cũng
đă đem ra dạy học tṛ.
Năm thế kỷ trước Thiên Chúa giáng
sinh, Đức Thích Ca đă tuyên bố nó trên
bờ sông Hằng, mà quy tắc đó đă
được phép trong sách đạo Bà La Môn,
một ngàn năm trước khi Đức
Thích Ca ra đời.
Sau này, Đức Giê Su đem nó ra giảng
trên những đồi đá ở xứ Judée.
Tư tưởng đó tóm tắt trong
một câu này, có lẽ là định
luật quan trọng nhất trong thế
giới:
'Con muốn được người ta cư
xử với con ra sao th́ con cư xử
với người ta như vậy'.
Bạn muốn những người bạn
gặp gỡ đồng ư với bạn.
Bạn muốn người ta thừa nhận
tài năng của bạn. Tự thấy ḿnh
quan trọng trong khu vực của bạn,
bạn thấy thích. Bạn ghét những
lời tán dương giả dối thô
lỗ, nhưng bạn cũng thèm khát
những lời khen thật. Bạn muốn
bạn thâm giao với bạn đồng
nghiệp cực lực tán thành và không
tiếc lời ca tụng bạn. Hết
thảy chúng ta ai cũng muốn như
vậy.
Vậy chúng ta hăy tuân lời Thánh kinh:
'Muốn nhận của người ta cái ǵ
th́ cho người ta cái đó'.
Ta cần phải xử sự như vậy
khi nào? Bằng cách nào?... ở đâu?... Xin
đáp: Bất kỳ lúc nào và bất kỳ
ở đâu.
Một hôm, tới một sở thông tin, tôi
hỏi một thầy kư chuyên môn tiếp khách,
chỉ cho tôi pḥng làm việc của bạn
tôi, ông Henri Souvaine. Bận một chế
phục sạch sẽ, thầy ta có vẻ
tự đắc giữ việc chỉ
dẫn đó lắm. Thầy trả lời tôi
rơ ràng từng tiếng một: 'Henri Souvaine
(ngừng một chút) lầu 18 (ngừng
một chút) pḥng 1816'.
Tôi sắp chạy lại thang máy. Nhưng tôi
ngừng lại và quay lại nói: 'Tôi khen
thầy. Thầy đă chỉ đường
cho tôi một cách rơ ràng, thông minh lắm.
Thầy có giọng nói của một tài
tử. Cái đó hiếm lắm'.
Tươi như bông hoa, thầy giảng cho
tôi nghe tại sao mỗi lần thầy
ngừng lại và nói rơ ràng từng
tiếng.
Những lời tôi khen làm cho thầy cao lên
được vài phân. Và trong khi bay lên
lầu thứ 18, tôi cảm thấy rằng
chiều hôm đó tôi đă làm tăng
được đôi chút cái tổng lượng
hạnh phúc của nhân loại.
Đừng bảo phải là một quốc
vương trên ngai vàng hay là một đại
sứ của Mỹ ở Pháp mới cần
thi hành triết lư đó. Bạn có thể dùng
thuật đó mỗi ngày.
Chẳng hạn, bạn đ̣i món khoai chiên mà
chị hầu bàn đưa lên món khoai
nghiền, bạn chỉ cần nói ngọt ngào:
'Tôi ân hận v́ làm phiền chị, nhưng
tôi thích món khoai chiên hơn', th́ chị đó
vui vẻ trả lời ngay: 'Không sao, thưa
ông, để tôi đổi hầu ông', v́
chị ấy cảm động khi thấy
được bạn kính trọng.
Những câu ngăn ngắn như: 'Xin lỗi
đă làm phiền ông... xin ông có ḷng
tốt... ông làm ơn...' và sau cùng không quên
hai chữ 'cám ơn' là một thứ dầu
làm trơn tru bộ máy sinh hoạt hằng ngày
của ta mà lại là dấu hiệu của
một sự giáo dục tốt nữa.
Xin bạn nghe chuyện nhà viết tiểu
thuyết Hall Caine. Ông thân ông làm thợ rèn và
hồi nhỏ ông học ít lắm. Vậy mà
khi qua đời, ông là một nhà văn giàu
nhất thế giới.
Chuyện đời ông như vầy: Ông thích
thơ của Dante Gabriel Rossetti lắm. Ông
diễn thuyết ca tụng tác phẩm
của thi nhân đó, rồi chép bài diễn
văn gởi biếu thi nhân. Ông này thích
lắm và chắc tự nghĩ: 'Người
này trẻ tuổi mà biết trọng tài ta
như vậy, tất phải là người
thông minh'. Rồi Rossetti mời người
con một anh thợ rèn đó lại làm thư
kư cho ông. Nhờ địa vị mới
đó, Caine gặp được những
đàn anh trong văn đàn, được
họ khuyên bảo khuyến khích, bắt
đầu viết văn và sau nổi danh
tới nỗi lâu đài ông ở tại cù
lao Man đă trở nên hơi chiêm bái của
các nhà du lịch, và ông đă để
lại một gia tài là hai triệu năm trăm
ngàn đồng. Nếu ông không viết bài
khen ông Rossetti th́ biết đâu ông đă
chẳng chết trong nghèo nàn và không một
ai biết tới.
Đó, cái mănh lực phi thường của
lời khen là như vậy, khi nó tự đáy
ḷng phát ra.
Thi nhân Rossetti tự cho là một nhân vật
quan trọng. Cái đó có chi lạ? Ai trong chúng
ta mà không tự cho là quan trọng, tối
quan trọng?
Dân tộc cũng không khác chi cá nhân hết.
Bạn tự thấy ḿnh hơn người
Nhật ư? Sự thật th́ người
Nhật tự cho họ hơn bạn vô cùng.
Một người Nhật trong phái cổ
chẳng hạn, tức giận lắm khi
thấy một người đàn bà Nhật
khiêu vũ với một người da
trắng.
Bạn có tự cho rằng ḿnh hơn người
ấn Độ không? Đó là quyền
của bạn. Nhưng có tới một
triệu người ấn Độ, khinh
bạn tới nỗi không chịu mó tới
thức ăn mà bóng nhơ nhớp của
bạn đă phớt qua; v́ sợ lây cái nhơ
nhớp qua họ.
Bạn tự cho là hơn những thổ dân
ở miền Bắc Cực nhiều lắm
ư? Bạn được hoàn toàn tự do
nghĩ như vậy. Nhưng sự thiệt,
thổ dân đó khinh bạn vô cùng. Bạn
muốn biết ḷng khinh đó tới bực
nào? Th́ đây: Trong bọn họ, có kẻ
khốn nạn nào đần độn đến
nỗi không làm nổi một việc chi
hết th́ họ gọi là 'Đồ da
trắng'. Đó là lời chửi thậm
tệ nhất của họ.
Dân tộc nào cũng tự cho ḿnh hơn
những dân tộc khác. Do đó mà có ḷng ái
quốc - và có chiến tranh!
Chúng ta can đảm nhận kỹ chân lư này:
Mỗi người mà chúng ta gặp đều
tự coi có một chỗ nào hơn ta.
Nếu bạn muốn được ḷng người
đó, hăy khéo léo tỏ cho họ thấy
rằng ta thành thật nhận sự quan
trọng của họ trong địa vị
của họ.
Xin bạn nhớ lời này của Emerson:
'Mỗi người đều có chỗ hơn
tôi; cho nên ở gần họ, tôi học
họ được'.
Điều đau ḷng là nhiều khi những
kẻ không có chút chi đáng tự kiêu
hết lại khoe khoang rầm rộ để
che lấp những thiếu sót của họ,
khoe khoang tới nỗi làm chướng tai gai
mắt người khác.
Như Shakespeare đă nói: 'Người đời!
Ôi! Người đời kiêu căng!
Khoác được chút uy quyền, người
đó liền diễn trước Hóa công
những hài kịch lố lăng tới
nỗi các vị thiên thần thấy
phải sa lệ'.
Và bây giờ, tôi xin kể ba thí dụ mà
sự áp dụng những phương pháp trên
kia đă mang lại những kết quả
rất khả quan.
Thí dụ thứ nhất: Một ông đại
tung mà ta gọi là R... v́ ông ta muốn
giấu tên. ít lâu sau khi bắt đầu
theo lớp giảng của tôi, ông với
vợ đi xe hơi về quê bà để
thăm họ hàng. Bà ta mắc đi thăm
những nơi khác, cho nên một ḿnh ông
hầu chuyện một bà cô bên nhà vợ.
Ông quyết thực hành ngay những lư
thuyết đă học được và
kiếm chung quanh ông xem có cái ǵ có thể chân
thành khen được không.
Ông hỏi bà cô:
- Thưa cô, nhà cô cất năm 1890?
- Phải, chính năm đó.
Ông R. tiếp:
- Coi nhà này tôi nhớ lại nơi tôi sinh trưởng.
Nhà đẹp quá!.. rộng... kiểu rất
khéo... Bây giờ người ta không biết
xây nhà đẹp như vậy nữa.
Bà già nói:
- Cháu nói có lư. Thanh niên bây giờ không
biết thế nào là một ngôi nhà đẹp.
Họ chỉ muốn có một căn phố
nhỏ, một máy lạnh, rồi dong xe hơi,
đi chơi phiếm.
Bằng một giọng cảm động, bà
ôn lại những kỷ niệm êm đềm
hồi xưa:
'Nhà này là kết tinh của biết bao nhiêu
năm mơ tưởng. Vợ chồng tôi
đă âu yếm mà xây dựng nó, sau khi
ấp ủ nó trong ḷng gần nửa đời
người. Chính chúng tôi là kiến trúc sư
đó...'
Rồi bà dắt ông R, đi thăm các pḥng,
chỉ cho coi từng bảo vật bà đă
góp nhặt được trong những
cuộc du lịch và đă nâng niu suốt
một đời. Khăn bằng hàng Cachemire
đồ xứ cổ, giường ghế
đóng ở Pháp, bức tranh của họa
sĩ ư Đại Lợi và những tấm
màn bằng tơ, di tích của một lâu
đài bên Pháp... Nhất nhất ông R. đều
thán thưởng.
Sau khi coi hết các pḥng rồi, bà đưa
tôi đi coi nhà để xe. Tại đó, có
kê một cái xe hơi hiệu Packard, gần
như mới nguyên.
Với một giọng êm đềm bà nói:
'Dượng cháu mua chiếc xe này được
ít lâu th́ mất, từ hồi đó cô chưa
đi nó lần nào hết...
Cháu sành và có óc thẩm mỹ... Cô muốn
cho cháu chiếc xe này'.
Tôi ngạc nhiên và đáp:
- Thưa cô, cô thương cháu quá. Cô
rộng răi quá, cháu cảm động
lắm, nhưng thiệt t́nh cháu không thể
nào nhận được. Cháu là cháu rể
xa. Vả lại cô c̣n nhiều cháu ruột,
cô để cho các anh ấy, các anh ấy
sẽ mừng lắm.
Bà la lên: 'Cháu ruột! Phải, cái thứ cháu
nó chỉ mong già này chết để
chiếm xe hơi của già? Không khi nào già
để xe Packard này về tay chúng nó đâu!'.
- Vậy th́ có thể đem bán cho một hăng
xe được.
Bà lớn tiếng: 'Bán ư? Cháu tưởng
cô bán xe này sao? Chịu thấy những người
lạ ngự trong chiếc xe này sao? Một
chiếc xe dượng cháu mua cho cô, mà đem
bán nó? Không khi nào! Cô cho cháu đấy, v́
cháu biết yêu những đồ đẹp'.
Từ chối th́ sợ phật ư bà cô, cho nên
ông R. phải nhận.
Bà già đó sống một ḿnh trong một
dinh cơ rộng như vậy, giữa đống
khăn quàng, đồ cổ và kỷ
niệm, nên khát khao chút t́nh âu yếm.
Hồi xưa bà trẻ, đẹp, được
nhiều người tâng bốc. Bà cất ngôi
nhà ấy, yêu mến nó, trang hoàng nó bằng
tất cả những bảo vật thu
thập được ở châu Âu. Và bây
giờ trong cảnh về già buồn tẻ cô
độc, bà khát khao chút ḷng thương,
chút ấm áp trong ḷng và ít lời thán
phục mà không có kẻ nào biết làm
vừa ḷng bà hết. Khi gặp được
những cái ao ước từ lâu đó, khác
nào đi giữa băi sa mạc mà gặp
được ḍng suối, bà tất nhiên
cảm tấm ḷng người cháu rể
lắm và cho ngay một chiếc xe hơi
lộng lẫy.
Một người học tṛ khác của tôi,
lại vẽ vườn cho một ông trưởng
ṭa có danh, thấy bầy chó của ông này
đẹp, khen: 'Thưa ông, bầy chó
của ông ngộ lắm, chắc ông
được nhiều giải thưởng
trong những cuộc thi chó đẹp'.
Ông trưởng ṭa vui ḷng lắm, dắt
họa sĩ đi coi bầy chó ông nuôi và
những giải thưởng chúng đă
chiếm được, nói chuyện rất
lâu về ḍng giống các con chó đó và sau
cùng hỏi:
- Ông có em trai nhỏ không?
- Thưa, tôi có một cháu trai.
- Chắc nó thích nuôi một con chó nhỏ?
- Nói chi nữa, chắc nó mê đi.
- Được! Để tôi cho cháu một
con.
Rồi ông trưởng ṭa chỉ cho họa
sĩ cách nuôi chó lại cẩn thận đánh
máy lên giấy, sợ ông này không nhớ
hết.
Thành thử ông trưởng ṭa đó cho
họa sĩ một con chó đáng 100 mỹ
kim và bỏ ra một giờ quư báu của ông
chỉ v́ họa sĩ đă thành thật
khen tài nuôi chó và bầy chó của ông.
Làm sao cho người ta ưa ḿnh liền
George Eastman, vua hăng sản xuất phim Kodak,
đă chế ra thứ phim trong suốt để
chiếu bóng được và kiếm
được cả trăm triệu mỹ
kim, nổi tiếng khắp hoàn cầu.
Mặc dầu vậy, ông ấy cũng như
bạn và tôi, cảm động trước
những lời khen tầm thường
nhất.
Hồi đó ông Eastman xây một âm nhạc
học đường và một nhà hát để
báo hiếu cho mẹ. Ông Adamson, giám đốc
một hăng đóng ghế quan trọng,
muốn được ông Eastman mua ghế giúp
để dùng trong hai ngôi nhà đó. Ông
Adamson bèn dùng điện thoại gọi viên
kiến trúc sư của ông Eastman để
xin được hầu chuyện ông Eastman.
Khi ông Adamson tới, viên kiến trúc sư
dặn: Ông Eastman bận việc lắm. Ông có
muốn nói ǵ th́ nói mau đi rồi ra.
Nếu ngồi lâu quá năm phút th́ đừng
có hy vọng ǵ thành công hết.
Viên kiến trúc sư dắt ông Adamson vô pḥng
ông Eastman, ông này đương cặm
cụi trên bàn giấy một hồi lâu
mới ngửng đầu lên, tiến
lại gần hai ông kia nói: Chào hai ông, các ông
có việc chi?.
Viên kiến trúc sư giới thiệu ông
Adamson rồi, ông này nói:
Thưa ông Eastman, trong khi đứng đợi,
tôi ngắm pḥng giấy ông. Làm việc trong
một pḥng như pḥng này thực là một
cái thú. Hăng tôi cũng có làm những ván lót
tường. Nhưng tôi chưa thấy pḥng
làm việc nào lót ván đẹp bằng pḥng
này.
Ông Eastman:
Ông làm tôi nhớ lại một điều mà
tôi cơ hồ quên mất. Phải, pḥng này
đẹp thật. Hồi mới đầu
tôi thích nó lắm. Nhưng bây giờ tôi quen
rồi; với lại bận việc
nhiều quá, có khi hàng tuần không để
ư tới những trang hoàng đó.
Adamson đi thẳng lại những tấm ván,
lấy tay sờ.
Thứ này bằng cây sồi mọc bên Anh,
phải không ông? Hơi khác thứ sồi
mọc bên ư.
Đúng vậy, ông Eastman trả lời - Tôi
chở nó tự bên Anh về. Một ông
bạn sành về các loài danh mộc đă
lựa giùm tôi.
Rồi ông Eastman chỉ cho ông Adamson tất
cả những đồ trang hoàng trong pḥng,
chính do ông chỉ bảo, sắp đặt.
Hai người lại đứng trước
cửa sổ, ông Eastman nhũn nhặn và kín
đáo như thường lệ, lấy tay
chỉ những công cuộc ông đă gây
dựng để giúp nhân loại. Ông Adamson
nhiệt liệt khen ông đă biết dùng
tiền. Một lúc sau, ông Eastman mở
một tủ kính, lấy ra một máy
chụp h́nh, cái máy thứ nhất của ông,
do một người Anh bán cho ông.
Ông Adamson hỏi ông về những nỗi khó
khăn buổi đầu và ông cảm động,
kể lể về cảnh nghèo khổ
của ông hồi nhỏ: Bà mẹ góa,
nấu cơm cho khách trọ, c̣n ông th́ làm
thầy kư, sao khế ước cho một
sở bảo hiểm để kiếm
mỗi ngày 5 cắc. Cảnh nghèo khổ ám
ảnh ông ngày đêm, làm ông lo sợ
lắm và nhất quyết kiếm sao cho có
đủ tiền để bà cụ khỏi
cảnh vất vả không kể chết
đó.
Thấy ông Adamson chăm chú nghe, ông hăng hái
tả những đêm thí nghiệm các
tấm kính chụp h́nh, sau khi đă vất
vả cả ngày ở pḥng giấy, chỉ
chợp mắt được một chút
trong khi đợi các chất hóa học
ngấm. Thành thử có lần luôn 27 giờ
đồng hồ, ông không có dịp thay
quần áo.
Sau cùng, ông nói:
Lần du lịch cuối cùng qua Nhật
Bản, tôi có mua về một bộ ghế
bày trong hành lang nhà tôi. Nhưng nắng
giọi làm lở sơn, nên chính tay tôi
phải sơn lại. Ông có muốn biết
tài sơn ghế của tôi không? - Trưa nay
ông lại dùng cơm với tôi, tôi chỉ
cho ông coi.
Sau bữa cơm, ông Eastman dắt khách đi
xem ghế. Ghế xấu, chỉ đáng giá
một đồng một chiếc, nhưng ông
Eastman là người đă kiếm được
cả trăm triệu bạc vinh hạnh khoe
những chiếc ghế đó lắm, v́ chính
tay ông đă sơn nó.
Rút cuộc, cái com-măng ghế chín vạn
mỹ kim đó ai được lănh,
chắc bạn đă hiểu. Và từ đó
hai người thành cặp tri kỷ cho
tới khi ông Eastman mất.
Cái ảo thuật của lời khen đó có
nên dùng trong gia đ́nh không? Tôi tưởng
không có nơi nào người ta cần dùng nó
- mà cũng xao nhăng nó - bằng trong gia đ́nh.
Bà ở nhà chắc có ít nhiều tánh
tốt; ít nhất hồi xưa ông cũng
nghĩ như vậy; nếu không, sao ông cưới
bà? Nhưng đă bao lâu rồi ông chưa
hề khen bà một lời? Từ hồi nào?
Bà Dorothy Dix, nổi danh về những câu
chuyện hàng ngày, nói:
Chưa học nghệ thuật khen th́ xin ông
đừng lập gia đ́nh. Trước khi
cưới bà, ông làm vui ḷng bà là một
sự lịch thiệp; sau khi cưới
rồi, nó là một sự cần thiết và
một bảo đảm cho hạnh phúc trong
gia đ́nh...
Nếu ông muốn mỗi bữa cơm thường
là một bữa tiệc, th́ xin ông đừng
bao giờ chê bà nhà nấu nướng
vụng; đừng bao giờ bực ḿnh mà
so sánh những món của bà làm với
những món của cụ bà làm hồi xưa.
Trái lại, cứ khen không ngớt tài
quản gia của bà, cứ khen thẳng ngay
rằng bà hoàn toàn, đă duyên dáng mặn mà,
đủ công ngôn dung hạnh lại c̣n là
một nội trợ kiểu mẫu nữa.
Cả những khi cơm khê, canh mặn, ông cũng
không nên phàn nàn. Chỉ nên nói rằng
bữa cơm lần đó không được
hoàn toàn bằng những lần trước
thôi. Và để đáng được
nhận lời khen đó, bà sẽ chẳng
quản công trong việc bếp núc. Phải
khéo léo, đừng khen bất ngờ quá, cho
bà khỏi nghi.
Nhưng chiều nay hay chiều mai, ông nên mua
ít bông về biếu bà. Đừng nói suông:
Phải, việc đó nên làm, rồi để
đó. Phải làm ngay đi. Và xin ông nhớ
kèm thêm một nụ cười với vài
lời âu yếm. Nếu người
chồng nào cũng đỗi đăi với
vợ cách đó th́ đâu có nhiều
vụ ly dị như vậy?
Bạn có muốn biết làm sao cho một người
đàn bà mê bạn không? Cái đó mới tài!
Không phải bí quyết của tôi đâu, mà
của bà Dorothy Dix. Một lần bà phỏng
vấn một anh chàng nổi tiếng có
nhiều vợ, đă chiếm được
trái tim - vả cả vốn liếng nữa
- của 23 người đàn bà. (Tôi
phải nói rằng bà phỏng vấn anh chàng
ấy ở trong khám). Khi bà hỏi anh ta làm
sao mà dụ dỗ được nhiều
đàn bà như vậy th́ anh ta đáp:
Thằng khờ nào mà chẳng làm được...
Th́ cứ khen họ cho họ nghe.
Thuật đó dùng với đàn ông cũng
có kết quả mỹ măn. Disraeli, một
trong những nhà chính trị khôn khéo nhất
đă nắm vận mạng cả đế
quốc Anh, có lần nói: Gặp một người,
cứ nói với họ về chính bản thân
họ, họ sẽ nghe bạn hàng giờ.
Vậy muốn được thiện
cảm của người khác, xin bạn theo
quy tắc thứ sáu:
Làm sao cho họ thấy cái quan trọng
của họ.
Các bạn đọc tới đây đă
nhiều rồi. Xin gấp sách lại - Và
ngay từ bây giờ, người đầu
tiên nào lại gần bạn, bạn cũng
đem thí nghiệm vào họ thuật khen
đó đi. - Bạn sẽ thấy thực là
thần diệu.
Sáu
cách gây thiện cảm:
1- Thành thật chú ư tới người khác.
2- Giữ nụ cười trên môi
3- Xin nhớ rằng người ta cho cái tên
của người ta là một âm thanh êm
đềm nhất, quan trọng nhất trong các
âm thanh.
4- Biết nghe người khác nói chuyện.
Khuyến khích họ nói về họ.
5- Họ thích cái ǵ th́ bạn nói với
họ về cái đó.
6- Thành thật làm cho họ thấy sự
quan trọng của họ.
|
|